AD

Идсэн ч юмгүй байхад гэдэс бөмбөлөг шиг дүүрэх үү Гэдэс дүүрэх

 

Идсэн ч юмгүй байхад гэдэс бөмбөлөг шиг дүүрэх үү? (Гэдэс дүүрэх)


Хоолоо идээд дуусаагүй байхад, эсвэл ердийнхөөсөө хамаагүй бага идсэн ч гэдэс тань бөмбөлөг мэт томбойж, цанхайх мэдрэмж төрж байсан уу? Гэдэс дотор хий дүүрч, яг л хагарах гэж байгаа мэт тавгүйрхэх энэ мэдрэмжийг "Гэдэс дүүрэх" (Abdominal bloating) гэж нэрлэдэг.

Ихэнх хүмүүс "Хоол шингэхгүй байна", "Хий дүүрчихэж" гээд тоолгүй өнгөрөөдөг. Гэвч энэ зовиур байнга давтагдаж байвал таны амьдралын чанарыг бууруулаад зогсохгүй, бие махбодын тань илгээж буй өвчний дохио ч байж болзошгүй юм.

Чухал уулзалтын өмнө хувцас тань бариу болох, ажилдаа төвлөрөх гэтэл гэдэс тавгүйрхэж хөлс чийхрах нь хэнд ч таатай биш. Өнөөдөр биднийг зовоодог энэхүү гэдэс дүүрэх зовиур яг юунаас болдгийг, түүний цаад шалтгаан, шинж тэмдэг, мөн үүнээс хэрхэн салах талаар дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.

Таны гэдсийг Бөмбөлөг болгодог гол буруутад


Гэдэс дүүрэхийг зүгээр л "хий" ихэдсэнтэй холбож ойлгох нь өрөөсгөл юм. Үнэн хэрэгтээ үүний цаана амьдралын буруу хэвшлээс эхлээд тодорхой өвчний шинж тэмдэг хүртэл маш олон төрлийн, цогц шалтгаан нуугдаж байдаг.

1. Та өөрөө ч мэдэлгүй "Агаар" залгиад байна (Aerophagia)

Хамгийн түгээмэл шалтгаануудын нэг бол хоол идэх, ярих үедээ өөрийн мэдэлгүй их хэмжээний агаар залгих явдал юм.

  • Яарч идэх зуршил: Хоолоо сайн зажлалгүй, яаран залгихад их хэмжээний агаар ходоод руу хамт ордог.

  • Хооллох үедээ ярих: Хоол идэнгээ ярих нь агаар залгих нөхцөлийг бүрдүүлдэг.

  • Бохь зажлах ба Тамхи татах: Бохь зажлах, тамхи татах үедээ шүлсээ залгих явцад илүү их агаар залгигддаг.

  • Соруул ашиглах ба Хийжүүлсэн ундаа: Соруулаар уух, хийжүүлсэн ундаа, айраг зэрэг нь гаднаас агаар оруулахаас гадна ундаан дахь хий нь өөрөө гэдэс дүүргэдэг.

2. Гэдэсний нянгийн үйлдвэрлэсэн "Хий"

Бидний гэдэс дотор олон тэрбум нян (бактери) амьдардаг. Тэдгээр нь бидний идсэн хоол хүнсийг задлах явцад байгалиасаа хий ялгаруулдаг. Гэвч тодорхой төрлийн хоол хүнс хэрэглэх, эсвэл гэдэсний орчин алдагдахад хий хэт ихээр үүсэж болно.

🇲🇳 Монголчуудын хооллолт ба Гэдэс дүүрэлт


Гэдэс дүүрэлт нь хооллолттой шууд холбоотой. Ялангуяа Монголчуудын өдөр тутмын хэрэглээнд дараах хүнс зонхилдог:

  • Сүү, Цагаан идээ (FODMAP ба Лактоз): Монголчууд бид сүү, цагаан идээг өргөнөөр хэрэглэдэг. Гэвч зарим хүний биед сүүн дэх сахар буюу "Лактоз"-ыг задлах фермент (Лактаза) дутагдсанаас болж "Сүүний шингэц муудах" (Lactose intolerance) шинж тэмдэг илэрдэг. Ийм үед сүү, сүүтэй цай, айраг, зөөхий зэргийг хэрэглэхэд гэдэс хүчтэй дүүрч, суулгаж болно.

  • Гурил ба Гурилан бүтээгдэхүүн (FODMAP ба Глютен): Бууз, банш, хуушуур, цуйван, талх, төрөл бүрийн нарийн боов зэрэг гурилан бүтээгдэхүүн нь "FODMAP" (Ферментждэг Олиго-, Ди-, Моносахарид ба Полиолууд)-ын агууламж өндөртэй хүнсэнд ордог. Эдгээр нь нарийн гэдсэнд шингэхдээ удаан, бүдүүн гэдсэнд очсоны дараа нянгийн нөлөөгөөр исэлдэж, маш их хий үүсгэдэг.

  • Сонгино, Сармис, Байцаа: Эдгээр хүнсний ногоо нь мөн л хий үүсгэлтийг нэмэгдүүлдэг FODMAP-ын агууламж өндөртэй байдаг.

SIBO (Нарийн гэдэсний нянгийн хэт ургалт): Уг нь бүдүүн гэдсэнд байх ёстой нянгууд нарийн гэдсэнд хэт ихээр үржихэд, хоол хүнс нарийн гэдсэндээ хэвийн бусаар исэлдэж, асар их хэмжээний хий ялгаруулж, гэдсийг хүчтэй дүүргэдэг.

3. Өтгөн хаталт (Constipation)

Өтгөн хаталт нь гэдэс дүүрэх хамгийн том шалтгаануудын нэг юм.

  • Яагаад? Гэдэсний агууламж хурдан гадагшлахгүй, удаан хугацаанд бүдүүн гэдсэнд байрласнаар тэндээ исэлдэж, хий үүсгэлт нэмэгддэг. Ингээд гадагшилж чадаагүй өтгөн болон хий хоёр нийлж гэдсийг тань "дүүргэдэг" байна.

  • Монгол нөхцөлд: Мах, гурил ихтэй, харин хүнсний эслэг (fiber) багатай хооллолт нь өтгөн хатах, улмаар гэдэс дүүрэх гол нөхцөл болдог.

Энгийн дүүрэлт биш, Өвчний дохио байж болох нь!


Хэрэв гэдэс дүүрэх зовиур байнга, архаг хэлбэрээр үргэлжилж байвал дараах өвчний шинж тэмдэг байж болзошгүйг АНХААРАХ хэрэгтэй.

  1. Цочромтгой гэдэсний хам шинж (IBS): Стресс, сэтгэл санааны байдал, эсвэл тодорхой хоол хүнс хэрэглэх үед хэвлийгээр өвдөх, гүйлгэх эсвэл өтгөн хатах шинж тэмдэг гэдэс дүүрэхтэй хавсардаг.

  2. Ходоодны үйл ажиллагааны алдагдал (Gastroparesis): Ходоодны хөдөлгөөн эрс удааширч, хоол ходоодонд удаан хугацаагаар байснаас болж цанхайх, дүүрэх мэдрэмж төрдөг.

  3. Сүүний/Глютений харшил, Шингэцийн алдагдал: Дээр дурдсанчлан, сүү, эсвэл гуриланд агуулагдах глютенийг шингээж чаддаггүй биеийн онцлогтой бол эдгээр хүнсийг хэрэглэх үед гэдэс дүүрч, өвддөг.

  4. ЭМЭГТЭЙЧҮҮДИЙН ӨВЧИН (Маш чухал!): Маш ховор тохиолдолд, эмэгтэйчүүдийн хувьд Өндгөвчний хорт хавдар эсвэл Умайн булчинлаг хавдар (миома) томорсноос болж хэвлийд ус дүүрэх (асцит), эсвэл эргэн тойрны эрхтнээ дарж, гэдэс дүүрэхтэй ижил төстэй шинж тэмдэг илэрч болно.

    АНХААРУУЛГА: Хэрэв гэдэс дүүрэх зовиур тасралтгүй үргэлжилж, жин буурах, хэвлийгээр хүчтэй өвдөх зэрэг шинж тэмдэг дагалдвал Эмэгтэйчүүдийн эмчид яаралтай хандах шаардлагатай.

Гэдэс дүүрэхээс гадна ямар шинж тэмдэг илрэх вэ?


  • Байнга хэхрэх, унгах:     Гэдсэнд хий ихэссэн тул дээшээ, доошоо гадагшлуулах нь байгалийн хэвийн үзэгдэл юм.

  • Гэдэс дуугарах (Ходоод гулгих): Гэдэс дотор хий, хоол боловсруулах шүүс, хоолны үлдэгдэл холилдон хөдлөхөд "хоржигнох", "гургилах" чимээ гардаг.

  • Хэвлийгээр өвдөх: Тэлсэн гэдэс нь эргэн тойрны мэдрэлийг цочроосноос болж хатгуулах, базлах, эсвэл хүндэрч өвддөг.

  • Хоолны дуршил буурах: Гэдэс байнга цатгалан, дүүрэн мэт мэдрэмж төрөх тул бага зэрэг идээд л цадаж, хоолны дуршил буурдаг.

Яагаад дүүрээд байна? Оношилгоо ба Монголын эмнэлгийн систем




Хэрэв гэдэс дүүрэх зовиур байнга давтагдаж байвал, та хамгийн түрүүнд Өрхийн эрүүл мэндийн төвдөө хандаарай. Өрхийн эмч таны зовиурыг үнэлээд, шаардлагатай бол таныг Дүүргийн эмнэлэг, эсвэл Улсын Төв Эмнэлэг (УНТЭ, УГТЭ г.м), эсвэл хувийн эмнэлгүүдийн (Интермед, Сонгдо г.м) Хоол боловсруулахын мэргэжлийн эмчид үзүүлэхээр илгээх болно.

Эмч дараах шинжилгээнүүдийг хийж болно:

  1. Нарийвчилсан асуумж: Хэзээнээс эхэлсэн, ямар хоол идсэний дараа ихэсдэг, хооллох зуршил, өтгөн гадагшлалт зэргийг дэлгэрэнгүй асууна.

  2. Биеийн үзлэг: Чагнуураар гэдэсний чимээг сонсох, гэдсийг дарж үзэж өвдөлттэй байршил, бөөгнөрөл байгаа эсэхийг шалгана.

  3. Амьсгалын сорил (Breath Test): Энэ бол маш үр дүнтэй шинжилгээ. SIBO (Нянгийн хэт ургалт) эсвэл Лактозын шингэц муудалтыг оношлоход таны амьсгалаар гарах хийн найрлагыг хэмждэг.

  4. Ходоод, Бүдүүн гэдэсний дуран: Зовиур хүнд, эсвэл бусад ноцтой өвчин сэжиглэж байвал ходоод, гэдсийг дурандаж дотор талаас нь үрэвсэл, шарх, хавдар байгаа эсэхийг шууд харна.

  5. Бусад шинжилгээ: Цусны шинжилгээ (үрэвслийн үзүүлэлт), хэвлийн ЭХО, Рентген, КТ зэргээр гэдэсний байдал, бусад эрхтний өөрчлөлтийг шалгаж болно.

Хөөрч буй гэдэстэйгээ Баяртай гэж хэлэх аргууд


Ихэнх тохиолдолд гэдэс дүүрэлтийг зөвхөн амьдралын хэв маяг, хооллолтоо өөрчлөхөд л шийдвэрлэж болдог.

1-р Алхам: ХООЛЛОЛТОО ЗАСАХ (Хамгийн чухал!)

  1. УДААН, САЙН ЗАЖИЛЖ ИДЭХ: Хооллохдоо яарах хэрэггүй. Хоолоо идэхдээ дор хаяж 20 минут зарцуулж, хоолыг бүрэн нунтаг болтол нь сайн зажилж идэх нь агаар залгихыг багасгаж, ходоодны ачааллыг хөнгөвчлөх хамгийн эхний бөгөөд чухал алхам юм.

  2. "ХИЙ ҮҮСГЭГЧ" ХҮНСЭЭ ТАНИХ (Low FODMAP): Хэрэв та тодорхой хоол идсэний дараа гэдэс тань дүүрдэг бол "Хоолны дэглэмийн тэмдэглэл" хөтлөөрэй. Ямар хоол идсэний дараа зовиур илэрч байгааг ажигла.

    • Дээр дурдсан (Сүү, гурил, сонгино, байцаа, буурцагт ургамал) зэрэг хий үүсгэдэг FODMAP өндөртэй хүнсийг 2-4 долоо хоног хязгаарлаад, зовиур тань багасч байгаа эсэхийг ажиглаарай.

  3. Тогтмол хооллох, Ус уух: Хоолны цагийг алгасалгүй, тогтмол цагт, бага багаар идэх нь ходоодонд ачаалал өгөхгүй. Мөн хангалттай хэмжээний ус уух нь өтгөн хаталтаас сэргийлж, гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнийг дэмжинэ.

2-р Алхам: АМЬДРАЛЫН ХЭВ МАЯГАА ӨӨРЧЛӨХ

  1. ХООЛ ИДСЭНИЙ ДАРАА ШУУД ХЭВТЭХГҮЙ БАЙХ! Энэ бол маш чухал зөвлөгөө. Хоол идсэний дараа шууд хэвтэх, суух биш, харин 15-20 минут хөнгөн алхах нь гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөнийг идэвхжүүлж, хийг гадагшлуулахад маш үр дүнтэй байдаг.

  2. Стрессээ тайлах: Стресс бол ходоод гэдэсний үйл ажиллагааг алдагдуулдаг гол дайсан. Бясалгал, йога, сонирхсон зүйлээ хийх зэргээр стрессээ тайлж сурах.

  3. Тогтмол дасгал хөдөлгөөн: Тогтмол аэробик дасгал (алхах, гүйх) хийх нь биеийн ерөнхий цусны эргэлтийг сайжруулж, гэдэсний хөдөлгөөнийг идэвхжүүлж, өтгөн хаталт, хий дүүрэх асуудлыг шийдвэрлэхэд тусалдаг.

3-р Алхам: Эмийн Тусламж

Амьдралын хэв маягаа өөрчлөөд ч зовиур арилахгүй бол эмчийн зааврын дагуу дараах эмүүдийг хэрэглэж болно.

  • Хий гадагшлуулах эм (Simethicone): Монголд "Эспумизан" (Espumisan) гэдэг нэрээрээ алдартай. Энэ эм нь гэдсэн дэх хийн бөмбөлгүүдийг хагалж, гадагшлахад нь тусалдаг.

  • Хоол шингээх фермент ба Гэдэсний хөдөлгөөн дэмжих эм: Хоол боловсруулах үйл ажиллагаа муудсан, гэдэсний хөдөлгөөн удааширсан үед эмчийн заавраар хэрэглэж болно.

  • Пробиотик (Ашигтай нян): Гэдэсний ашигтай ба хортой нянгийн тэнцвэрийг хангаж, гэдэсний орчныг эрүүлжүүлснээр хий үүсэлтийг бууруулахад тусалдаг.

  • Үндсэн өвчний эмчилгээ: Хэрэв IBS, SIBO зэрэг өвчин оношлогдвол түүнд тохирсон антибиотик эсвэл тусгай эмийг эмчийн заавраар ууна.

Дүгнэлт ба Урьдчилан сэргийлэлт


Энэхүү залхмаар зовиураас ангижрахын тулд түр зуурын арга хэмжээ биш, тогтмол, тууштай хэвшил чухал юм.

  • Таныг "дүүргэдэг" хүнсийг тэмдэглэж, цээрлэх.

  • Гэдсийг барьсан, чанга хувцас өмсөхөөс зайлсхийх.

  • Гэдсэндээ зөөлөн иллэг хийх: Хүйсээ тойруулан цагийн зүүний дагуу зөөлөн дарж иллэг хийх нь гэдэсний хөдөлгөөнийг дэмжиж, хий гадагшлахад тусалдаг.

Хоол идэх баяр баяслыг үгүй хийж, өдөр тутмыг тань тавгүй болгодог гэдэс дүүрэлттэй тэмцэх эхний алхам бол таны өөрийн анхаарал юм.

Хэрэв гэдэс дүүрэхээс гадна ЖИН ОГЦОМ ХАСАХ, ЦУСААР БААХ, ХҮЧТЭЙ ӨВДӨХ зэрэг аюултай шинж тэмдэг илэрвэл ХЭЗЭЭ Ч БҮҮ ТООЛГҮЙ ОРХИ - Яаралтай эмнэлэгт хандаж, нарийн шинжилгээ өгөөрэй!

Комментарии

Отправить комментарий