AD

Хоолойноос Цус Гарч Байна Уу Энгийн Үрэвсэл үү, Эсвэл Ноцтой Өвчний Дохио Юу

 

Хоолойноос Цус Гарч Байна Уу Энгийн Үрэвсэл үү, Эсвэл Ноцтой Өвчний Дохио Юу



Өглөө босоод хоолойгоо засахад, эсвэл ханиалгаад цэрээ хаяхдаа шүлсэндээ цус харвал хүн бүр цочирдож, айдаг.

Хоолойноос цус гарах нь ихэнхдээ ноцтой биш, энгийн шалтгаантай байдаг ч, зарим тохиолдолд бидний бие махбодын илгээж буй маш ноцтой өвчний анхны дохио байж болзошгүй юм.

Цус яг хаанаас, хэрхэн гарч байгаагаас шалтгаалж, түүний цаад шалтгаан, авах арга хэмжээ нь тэс өөр байдаг. Өнөөдөр бид энэхүү айдас дагуулсан шинж тэмдгийн ялгаа, шалтгаан, ялангуяа Монгол нөхцөлд юуг онцгой анхаарах ёстой талаар дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.

1-р ХЭСЭГ: Хоолой Өвдөх үеийн Цус алдалт (Залгиурын үрэвслийн үед)


"Хоолой өвдөж, хорсож байгаад шүлсээ хаятал бага зэрэг цус гарсан уу?"

Хоолой өөрөөс нь цус гарах хамгийн түгээмэл шалтгаан бол Залгиур, төвөнхийн цочмог үрэвсэл (Фарингит, Ларингит) юм. Хэт хүчтэй ханиалгах, хоолой байнга засах зэргээс болж үрэвслээр эмзэгшсэн хоолойн салст бүрхүүл, жижиг хялгасан судаснууд гэмтэж, бага хэмжээний цус гарч болно.

Гол шалтгаанууд

  1. Хүчтэй ханиалгах: Ханиад, томуу, гуурсан хоолойн үрэвслийн (бронхит) үед хүчтэй, тасралтгүй ханиалгах нь хоолойн салстыг гэмтээдэг.

  2. ХУУРАЙ АГААР (Монгол нөхцөл): Хамгийн том шалтгаануудын нэг. Ялангуяа Улаанбаатар хотын өвлийн улирлын хэт хуурай агаар, агаарын бохирдол нь хоолойн салстыг хатааж, эмзэгшүүлж, маш амархан цочирч, цус гарахад хүргэдэг.

  3. Ходоодны хүчил улаан хоолой руу цээж хорсох: Ходоодны хүчил хоолой руу сөргөх (Рефлюкс) нь хоолойн салстыг байнга түлж, гэмтээдэг. Энэ нь Монголчуудын оройтож, тостой хооллох зуршилтай холбоотой байж болно.

  4. Хоолойг хэт их ашиглах: Хашхирах, удаан ярих, дуулах зэрэг нь хоолойн салстыг гэмтээж болно.

Шинж тэмдэг

  • Шүлс, эсвэл нусанд цайвар улаан өнгийн цус "утас" мэт наалдаж гарна.

  • Хоолой өвдөх, хорсох, юм тээгэлсэн мэт мэдрэмж дагалддаг.

  • Цусны хэмжээ маш бага бөгөөд ихэвчлэн түр зуур гараад зогсдог.

Хэрхэн арга хэмжээ авах вэ?


Ихэнх тохиолдолд тусгай эмчилгээ шаардлагагүй, зөв амралт, арчилгаагаар намддаг.

  1. Хоолойгоо амраах, Шингэн сайн уух: Хамгийн чухал эмчилгээ. Бүлээн ус, шингэн зүйл ойр ойрхон ууж хоолойгоо чийглэг байлгах, мөн аль болох бага ярьж хоолойгоо амраах.

  2. Агаар чийгшүүлэх: Агаар чийгшүүлэгч ашиглах, эсвэл нойтон алчуур тавьж өрөөний чийгшлийг 50-60% байлгах.

  3. Цочроох зүйлсээс зайлсхийх: Халуун ногоо, хэт давстай, халуун хоол, архи, тамхинаас татгалзах.

  4. (Нэмэлт зөвлөгөө): Зөгийн бал, чацарганатай бүлээн ус уух нь хоолойг зөөлрүүлэхэд тустай байж болно (Энэ нь эмчилгээ биш, зөвхөн тайвшруулах арга юм).

Хэрэв цус гарах нь хэд хоногоос илүү үргэлжилбэл, эсвэл хэмжээ нь ихэсвэл Өрхийн эмнэлэг эсвэл Чих Хамар Хоолойн эмчид хандаарай.

2-р ХЭСЭГ:  АЮУЛЫН ДОХИО: ЦЭРЭЭР ЦУС ГАРАХ (Цус ханиалгах - Hemoptysis)


"Хэрэв та хүчтэй ханиалгах үед хөөстэй, улаан цус эсвэл бүхэлдээ цустай цэр гарч ирвэл, энэ нь зүгээр нэг хоолойн асуудал БИШ юм."

"Цус ханиалгах" буюу Обгек (Оросоор) гэдэг нь хоолой, залгиураас биш, харин гуурсан хоолой, уушги зэрэг амьсгалын доод замаас цус алдаж буйг илтгэнэ. Энэ нь маш ноцтой өвчний шинж тэмдэг байж болох тул НЭН ДАРУЙ эмчид хандах шаардлагатай.

МОНГОЛЧУУДЫН ОНЦГОЙ АНХААРАХ ШАЛТГААНУУД


Монгол улсад цус ханиалгах шинж тэмдгийг маш ноцтойд тооцдог бөгөөд дараах өвчнүүдтэй холбоотой байх нь элбэг:

  1. УУШГИНЫ СҮРЬЕЭ (Tuberculosis): Монгол улс нь сүрьеэгийн өвчлөл өндөртэй орны нэг. Сүрьеэгийн нян нь уушгины эд, судсыг гэмтээснээр цус алдалт үүсгэдэг. Зөвхөн идэвхтэй сүрьеэ ч биш, өмнө нь өвдөж байсан хуучин сүрьеэгийн голомт, сорвиноос ч цус алдаж болно.

  2. ГУУРСАН ХООЛОЙН ТЭЛЭГДЭЛ (Bronchiectasis): Цус ханиалгах хамгийн түгээмэл шалтгаануудын нэг. Гуурсан хоолойн хана гэмтэж, хэвийн бусаар тэлснээс болж эргэн тойрны судсууд нь амархан хагарч, цус алддаг. Энэ нь ихэвчлэн сүрьеэ, уушгины хатгалгааны дараах хүндрэл байдлаар үүсдэг.

  3. АРХАГ БРОНХИТ (Тамхичдын ханиад): Монгол эрчүүдийн дунд тамхи таталт маш өндөр байдаг. Архаг үрэвслийн улмаас гуурсан хоолой эмзэгшиж, цус алдах нь элбэг.

  4. УУШГИНЫ ХОРТ ХАВДАР (Lung Cancer): Уушгины хорт хавдар нь Монгол улсад элбэг тохиолддог хорт хавдрын нэг юм. Хавдар томорч, эргэн тойрны судсыг гэмтээх үед цус ханиалгах шинж тэмдэг илэрдэг. Энэ нь хорт хавдрын анхны, эсвэл даамжирсан үеийн дохио байж болно.

  5. УУШГИНЫ ХАТГАЛГАА (Pneumonia): Хүнд хэлбэрийн уушгины хатгалгаа нь уушгины эдийг гэмтээж, цус ханиалгахад хүргэж болно.

  6. УУШГИНЫ ЭМБОЛИ (Pulmonary Embolism): Биеийн өөр хэсэгт (ихэвчлэн хөлөнд) үүссэн бүлэн уушгины судсыг бөглөх яаралтай нөхцөл. Гэнэтийн амьсгал боогдолт, цээжний өвдөлттэй хамт цус ханиалгаж болно.

Шинж тэмдэг

  • Ханиалгах үед цайвар улаан өнгийн, хөөстэй цус гарна.

  • Цус гарахаас өмнө цээжээр хүндрэх, хоолой гижиг хүрэх мэдрэмж төрж болно.

  • Цусны хэмжээ нь цайны халбагаас эхлээд аягаар хэмжигдэх хүртэл их байж болно.

  • Ихэвчлэн халуурах, жин хасах, цээжээр өвдөх, амьсгал давчдах зэрэг бусад шинж тэмдгүүд дагалддаг.

Оношилгоо ба Эмнэлгийн Тусламж

Цус ханиалгаж байвал та ЯАРАЛТАЙ эмнэлэгт хандах ёстой. (Жишээ нь: УНТЭ, УГТЭ, Уушгины эмнэлэг, эсвэл Халдварт Өвчин Судлалын Үндэсний Төв (ХӨСҮТ), Хавдар Судлалын Үндэсний Төв (ХСҮТ) гэх мэт шалтгаанаас хамаарсан төрөлжсөн эмнэлгүүд).

  1. Цээжний Рентген болон КТ (Компьютер томографи): Уушги, гуурсан хоолойн бүтцийн өөрчлөлтийг (сүрьеэ, хавдар, тэлэгдэл) харах үндсэн шинжилгээ.

  2. Гуурсан хоолойн дуран (Бронхоскопи): Уян дуранг гуурсан хоолой руу оруулж, цус алдаж буй байршил, шалтгааныг нүдээр харж, шаардлагатай бол эдийн шинжилгээ авдаг.

  3. Цэрний шинжилгээ: Цэрийг шинжилж, сүрьеэгийн нян, хорт хавдрын эс байгаа эсэхийг шалгадаг.

Эмчилгээний аргууд


Эмчилгээний гол зорилго нь цус алдалтыг зогсоох болон түүнийг үүсгэсэн үндсэн өвчнийг (сүрьеэ, хавдар г.м) эмчлэх явдал юм.

  1. Амралт ба Цус тогтоох эм: Цус алдалт бага бол хэвтрийн дэглэм сахиж, цус тогтоох эм тариа хэрэглэнэ.

  2. Гуурсан хоолойн артерийн эмболизаци (BAE): Цус алдалт их, давтагдаад байвал хийгддэг хамгийн үр дүнтэй арга. Судасны нарийн оношилгоогоор цус алдаж буй судсыг олж, жижиг хэсгүүдээр "бөглөж" цусны урсгалыг зогсоох ажилбар юм.

  3. Мэс засал: Эмболизаци хийгээд ч цус тогтохгүй байх, эсвэл уушгины хорт хавдар, хүнд хэлбэрийн тэлэгдэл зэрэг мэс засал шаардлагатай өвчин байвал уушгины хэсгийг тайрах мэс засал хийж болно.

ЧУХАЛ ЯЛГАА: Цус ХАНИАЛГАХ уу Цус БӨӨЛЖИХ үү


Энэ хоёрыг ялгах нь маш чухал.

  1. ЦУС ХАНИАЛГАХ (Обгек / Hemoptysis):

    • Эрхтэн: Уушги, гуурсан хоолой (Амьсгалын зам).

    • Гарах хэлбэр: ХАНИАЛГАХ үед гарна.

    • Өнгө: Цайвар улаан, ХӨӨСТЭЙ.

  2. ЦУСААР БӨӨЛЖИХ (Токровь / Hematemesis):

    • Эрхтэн: Ходоод, улаан хоолой (Хоол боловсруулах зам).

    • Гарах хэлбэр: БӨӨЛЖИХ үед гарна.

    • Өнгө: Ходоодны хүчилтэй холилдсон тул БАРААН УЛААН, "кофены шаар" шиг.

    • Онцлог: Хоолны үлдэгдэл холилдсон байж болно.

Цусаар бөөлжих нь мөн адил ходоодны шарх, улаан хоолойн судасны өргөсөл зэрэг амь насанд аюултай яаралтай тусламж шаардсан нөхцөл байдал юм.

Дүгнэлт

Хоолойноос цус гарах нь таны биеийн илгээж буй чухал дохио юм. Хэрэв зүгээр л шүлсэнд бага зэрэг цус наалдсан бол хангалттай амарч, хоолойгоо чийглээд арилж болно.

Гэвч ханиалгах үед цус гарч ирвэл, цусны хэмжээ ихсэж, олон хоног давтагдвал НЭГ Ч ХОРОМ АЛДАЛГҮЙ эмнэлэгт хандаж, яг юунаас болсныг нь олж, эмчлүүлэх нь таны эрүүл мэнд, амь насыг аврах хамгийн чухал алхам гэдгийг санаарай.

Комментарии

Отправить комментарий