AD

Нүд гэнэт бүрэлзэж, өвдөж байна уу Харааны мэдрэлийн үрэвсэл Далд өвчний аюултай дохио

 

Нүд гэнэт бүрэлзэж, өвдөж байна уу? Харааны мэдрэлийн үрэвсэл: Далд өвчний аюултай дохио!


"Нэг л өглөө сэрэхэд нэг нүдний тань өмнүүр манан татсан мэт бүрэлзэж байна уу? Нүдээ хөдөлгөх бүрд нүдний арын хэсгээр хөндүүрлэн өвдөж байна уу?"

Ихэнх хүмүүс үүнийг "Ядарснаас л тэр байх", "Нүдэнд юм орчихож" гээд тоолгүй өнгөрөөх гэж оролддог. Гэвч өдрөөс өдөрт хараа улам муудаж, өнгө ялгахад бэрх болж эхэлбэл айдас төрөх нь гарцаагүй.

Энэхүү гэнэтийн хараа муудалт, нүдний өвдөлт нь бидний нүд болон тархийг холбогч амин чухал "гүүр" болох 'Харааны мэдрэл'-д үрэвсэл үүссэний аюултай дохио байж болзошгүй юм. Энэ бол 'Харааны мэдрэлийн үрэвсэл (Optic Neuritis)' хэмээх өвчин бөгөөд энгийн ядаргаа, насжилтаас огт өөр юм. Энэ нь заримдаа бидний биед далд байгаа илүү ноцтой өвчний анхны анхааруулга байж болзошгүй тул ХЭЗЭЭ Ч тоолгүй өнгөрч болохгүй.

Өнөөдөр бид хараагүй болох айдаст автуулж болзошгүй энэхүү "Харааны мэдрэлийн үрэвсэл"-ийн талаар А-Я бүгдийг дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.

Харааны мэдрэлийн үрэвсэл ЯАГААД үүсдэг вэ?


Харааны мэдрэл нь бидний нүдээр харсан дүрс, мэдээллийг тархи руу дамжуулдаг 1.2 сая ширхэг мэдрэлийн ширхгээс бүрдсэн "мэдээллийн кабель" юм. Энэхүү чухал "кабель"-д үрэвсэл үүсэж, хавагнан, гэмтэхийг харааны мэдрэлийн үрэвсэл гэдэг.


Тэгвэл энэ үрэвсэл яг юунаас болдог вэ?

1. Тархмал хатуурал (Multiple Sclerosis - MS)

Харааны мэдрэлийн үрэвслийн хамгийн түгээмэл бөгөөд хамгийн гол шалтгаан юм. MS нь бидний биеийн дархлааны систем тодорхойгүй шалтгаанаар өөрийнхөө эд эсийг (мэдрэлийг) дайрдаг "аутоиммун өвчин"-ий нэг төрөл. Ялангуяа мэдрэлийн ширхгийг бүрхэж байдаг "миелин" хэмээх хамгаалалтын бүрхүүлийг гэмтээдэг. Харааны мэдрэл ч мөн энэ бүрхүүлээр хучигдсан байдаг тул MS-ийн анхны довтолгооны бай болох нь маш элбэг.

2. Харааны мэдрэл ба Нугасны үрэвсэл (Neuromyelitis Optica - NMO)

Өмнө нь MS-ийн нэг хэлбэр гэж үздэг байсан ч, одоо нь бие даасан өвчин гэж ангилдаг. Энэ нь MS-ээс илүү хүнд хэлбэрийн хараа муудалтыг үүсгэдэг, дахилт өгөх нь элбэг, ялангуяа харааны мэдрэл болон нугасыг сонгож гэмтээдэг онцлогтой.

🇲🇳 МОНГОЛ ДАХЬ ОНЦЛОГ: Барууны орнуудад Харааны мэдрэлийн үрэвслийн дийлэнх нь (50% орчим) MS-тэй холбоотой байдаг бол, Монгол улсыг оролцуулаад Азийн орнуудад MS-ээс илүү NMO-той холбоотой тохиолдол өндөр байдгийг анхаарах нь маш чухал юм. NMO нь MS-ээс илүү хүнд хараа муудалтыг үүсгэдэг, дахилт өгөх нь элбэг тул эрт ялган оношлох нь чухал.


3. Халдварт өвчин

Улаанбурхан, гахайн хавдар, салхин цэцэг зэрэг вирусийн халдвар, эсвэл ховор тохиолдолд сүрьеэ, тэмбүү зэрэг нянгийн халдварын дараа үрэвсэл үүсэж болно. Ялангуяа хүүхдүүдэд вирусийн халдварын дараа илрэх нь элбэг.

4. Бусад шалтгаан

Чонон яр (Лупус) зэрэг бусад аутоиммун өвчин, В12 аминдэмийн дутагдал, зарим эмийн гаж нөлөө, мөн хамрын дайвар хөндийн үрэвсэл (синусит) харааны мэдрэлд тархсанаас үүсэж болно. Гэвч ихэнх тохиолдолд тодорхой шалтгаангүй (Идиопатик) гэж оношлогдох нь бий.

Нүдний илгээх АЮУЛЫН ДОХИО-г бүү алдаарай!


Харааны мэдрэлийн үрэвслийн шинж тэмдэг нь ихэвчлэн хэдэн цагаас хэдэн өдрийн дотор огцом илэрдэг бөгөөд дийлэнхдээ нэг нүдэнд эхэлдэг.

  • Хараа огцом муудах: Хамгийн гол бөгөөд түгээмэл шинж тэмдэг. Нүдний өмнүүр манан татсан, эсвэл хөшиг татсан мэт бүхэлдээ бүрэлзэж, хараа муудна. Энэ нь зүгээр нэг бүрэлзэхээс эхлээд, өмнөх гэрлийг ч ялгахгүй болох хэмжээнд хүртэл хүндэрч болно.

  • Нүдээ хөдөлгөхөд өвдөх (Нүдний арын өвдөлт): Өвчтөнүүдийн 90%-д илэрдэг маш онцлог шинж тэмдэг. Тайван байхаас илүүтэй нүдээ дээш, доош, хажуу тийш нь эргүүлэхэд нүдний ар хэсгээр хөндүүрлэх, чинэрэх, хатгуулах мэт өвдөлт мэдрэгдэнэ. Энэ нь үрэвссэн харааны мэдрэл нь нүдний булчингийн хөдөлгөөнд татагдаж, цочирсноос үүсдэг.

  • Өнгө ялгалт алдагдах ("Өнгө нь бүдгэрч харагдах"): Өнгө тод харагдахаа больж, бүдэг, балархай болдог. Ялангуяа улаан өнгийг бор, улбар шар мэтээр ялгаж харах нь элбэг.

  • Харааны талбарт өөрчлөлт орох: Харааны төв хэсэг нь харлаж, харагдахгүй болох (Төвийн скотома) эсвэл харааны талбайн аль нэг хэсэг харагдахгүй болж болно.

  • Гэрэл гялсхийх (Фотопси): Нүдээ хөдөлгөх үед нүдний өмнүүр гэрэл "гялс" хийх мэт мэдрэмж төрж болно.

Оношилгоо: Нүдний доторх мэдрэлийг хэрхэн хардаг вэ?


Хэрэв танд дээрх шинж тэмдгүүд илэрвэл нэн даруй Нүдний эмч эсвэл Мэдрэлийн эмчид хандах шаардлагатай.

🇲🇳 Монголд хаана хандах вэ? Ийм яаралтай тохиолдолд та Улсын Нэгдүгээр Төв Эмнэлэг (УНТЭ), Улсын Гуравдугаар Төв Эмнэлэг (УГТЭ буюу Шастин)-ийн Мэдрэлийн тасаг, эсвэл Нүдний төрөлжсөн эмнэлгүүдийн яаралтай тусламжид хандах хэрэгтэй.

Эмч оношийг батлахын тулд дараах шинжилгээнүүдийг хийдэг:

  1. Хараа ба Өнгө ялгалтын шалгалт: Хараа хэр зэрэг буурсан, өнгө ялгах чадвар хэр муудсаныг үнэлнэ.

  2. Хүүхэн харааны урвалын шалгалт (RAPD): Үрэвсэлтэй талын нүдний хүүхэн харааны гэрэлд үзүүлэх хариу урвал суларсан байдгийг тусгай гэрлээр шалгадаг.

  3. Харааны талбарын шинжилгээ: Харааны талбайн аль хэсэгт, хэр хэмжээний өөрчлөлт орсныг нарийвчлан тодорхойлно.

  4. Нүдний уг дурандах (Fundoscopy): Нүдний доторх торлог бүрхэвч болон харааны мэдрэлийн эхлэл хэсгийг (хөхлөг) дурандаж харна. Өвчтөнүүдийн 1/3-д нь хөхлөг хавагнасан (Папиллоэдема) шинж тэмдэг ажиглагддаг бол, 2/3-д нь үрэвсэл нүдний ухархайн ард (Ретобульбар) байрлалтай байдаг тул нүдний уг хэвийн харагдаж болно.

  5. Харааны өдөөгдсөн потенциал (VEP): Тархины бичлэгтэй төстэй шинжилгээ. Нүдэнд дүрсэн өдөөлт өгч, харааны мэдрэлээр мэдээлэл дамжих хурд удааширсан эсэхийг хэмждэг.

  6. MRI (Соронзон үелзүүрт томографи): Оношилгоо ба шалтгааныг тодруулах ХАМГИЙН ЧУХАЛ шинжилгээ юм.

    MRI-аар үрэвслийн улмаас бүдүүрсэн харааны мэдрэлийг шууд харж оношлохоос гадна, хамгийн гол шалтгаан болох Тархмал хатуурал (MS)-ын голомт тархинд байгаа эсэхийг давхар шалгадаг. Хэрэв тархинд голомт илэрвэл цаашдын дахилтын эрсдэл өндөр гэж үнэлдэг.

  7. Цусны шинжилгээ: NMO-той холбоотой эсрэг бие (NMO-IgG) байгаа эсэхийг шалгах, мөн нугасны усны шинжилгээг хийж болно.

Эмчилгээ: Үрэвслийн галыг унтрааж, хараагаа хамгаалах нь


Зарим тохиолдолд эмчилгээ хийхгүй байсан ч хараа хэдэн долоо хоногийн дараа аяндаа сэргэж болдог. Гэвч үрэвслийг хурдан дарж, хараа сэргэх явцыг түргэсгэх, дахилтын эрсдэлийг бууруулах зорилгоор идэвхтэй эмчилгээг хийдэг.

  1. Өндөр тунтай Стероид тариа: Цочмог үеийн эмчилгээний "алтан стандарт" бол өндөр тунтай стероидыг 3-5 хоногийн турш СУДСААР тарих явдал юм. Энэ нь үрэвслийг маш хүчтэй, хурдан дарж, харааны мэдрэлийн нэмэлт гэмтлийг зогсоож, хараа сэргэх явцыг түргэсгэдэг. Үүний дараа ихэвчлэн уух стероидоор тунг аажмаар бууруулж эмчилгээг дуусгадаг.

  2. Цусны сийвэн солих (Плазмаферез): Стероид эмчилгээнд үр дүн өгөхгүй, хараа маш их муудсан тохиолдолд, цусан дахь үрэвсэл үүсгэгч хүчин зүйлсийг (эсрэг бие г.м) шүүж цэвэрлэх "Плазмаферез" эмчилгээг хийж болно.

  3. Дархлаа дарангуйлах/зохицуулах эмчилгээ: Хэрэв шинжилгээгээр Тархмал хатуурал (MS) эсвэл NMO нь шалтгаан болох нь тогтоогдвол, зөвхөн үрэвслийг дараад зогсохгүй, өвчнийг дахин сэдрээхгүй, даамжруулахгүй байх урт хугацааны эмчилгээг эхлүүлэх шаардлагатай.

Урьдчилан сэргийлэлт ба Хяналт: Хараагаа хэрхэн хамгаалах вэ?


Харааны мэдрэлийн үрэвслээс урьдчилан сэргийлэх тусгай арга байхгүй. Тиймээс хамгийн чухал зүйл бол сэжигтэй шинж тэмдэг илэрсэн даруйд ЯАРАЛТАЙ нүдний эмчид хандах явдал юм. Эмчилгээ хэдий чинээ хурдан эхэлнэ, хараа сэргэх магадлал төдий чинээ өндөр байж, байнгын гэмтлээс сэргийлж чадна.

  • Тогтмол хяналт: Эмчилгээ дууссан ч хараа хэдэн сарын турш аажмаар сэргэдэг тул Нүдний болон Мэдрэлийн эмчийн хяналтад тогтмол орж байх.

  • Үндсэн өвчний хяналт: Хэрэв MS эсвэл NMO гэж оношлогдсон бол Мэдрэлийн эмчийн хяналтад байж, дахилтаас сэргийлэх эмчилгээг тууштай хийх нь хамгийн чухал.

  • Эрүүл амьдралын хэв маяг: Хэт их стресс, биеийн ядаргаа нь дархлааны системийг алдагдуулж, өвчин дахихад нөлөөлж болзошгүй. Хангалттай амрах, тэнцвэртэй хооллох, тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийх.

  • ТАМХИНААС ГАРАХ: Тамхи татах нь MS-ийн эрсдэлийг нэмэгдүүлж, өвчний явцыг хүндрүүлдэг тул ЗААВАЛ тамхинаас гарах шаардлагатай.

  • Биеийн хэм ихсэхээс сэргийлэх (Утоффын үзэгдэл): Зарим хүмүүсийн биеийн хэм нэмэгдэхэд (халуун усанд орох, халуурах, хэт ядрах) хараа нь түр мууддаг. Ийм нөхцөл байдлаас зайлсхийх хэрэгтэй.

Гэнэтийн хараа муудах нь хэнд ч айдас төрүүлдэг. Гэвч энэ өөрчлөлт бол бидний биеийн илгээж буй чухал дохио гэдгийг ойлгож, хурдан арга хэмжээ авснаар бид үнэт хараагаа хамгаалж, цаашлаад далд байгаа ноцтой өвчнийг ч эрт илрүүлэх боломжтой юм.

Нүдний өмнүүр бүрэлзэж эхэлбэл, бүү эргэлзээрэй. Яг одоо мэргэжлийн эмчид хандаарай!

Комментарии

Отправить комментарий