Гэнэтийн Хутга Шаах Мэт Өвдөлт үү Энэ бол Ходоод Цоорох Өвчин Яаралтай 103 Дуудах Шалтгаан
Гэнэтийн "Хутга Шаах" Мэт Өвдөлт үү? Энэ бол Ходоод Цоорох Өвчин! Яаралтай 103 Дуудах Шалтгаан
"Гэдсийг хутгаар сийчих мэт" аймшигтай өвдөлт гэнэт мэдрэгдвэл, хэзээ ч бүү тэвчиж, нэн даруй яаралтай тусламж дуудаарай. Энэ бол ходоод, 12 нугалаа гэдэсний хананд нүх үүсэх буюу "Ходоод Цоорох" (Gastrointestinal Perforation) өвчний хамгийн гол шинж тэмдэг бөгөөд таны амь насанд аюул учруулж болзошгүй маш ноцтой нөхцөл байдал юм.
Маш олон хүн үүнийг "хоолны хордлого", "ходоод хүчтэй агшсан" гэж андууран, өвчин намдаах эм ууж тэсвэрлэсээр эмчилгээний "алтан цаг"-ийг алдах нь түгээмэл байдаг.
Өнөөдөр бид энгийн хэвлийн өвдөлтөөс "Ходоод цоорох" өвчнийг ялгах гол шинж тэмдгүүд, энэ нь яагаад үүсдэг, мөн ийм үед ямар арга хэмжээ авах ёстой талаар дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.
Ходоод цоорох гэж яг юу вэ?
Ходоод цоорох гэдэг нь үгчилбэл, ходоод гэдэсний хананд нүх (Perforation) үүсэхийг хэлнэ. Ходоодны хана нь хүчтэй хүчлээс хамгаалах давхаргатай байдаг ч, олон янзын шалтгааны улмаас энэ давхарга гэмтэж, суларсаар эцэстээ цоордог байна.
Хамгийн гол аюул нь ходоод цоорсон тохиолдолд дотор нь байсан хүчтэй ходоодны хүчил, хоол боловсруулах шүүс, хоолны үлдэгдэл зэрэг нь хэвлийн хөндий (гэдэс доторх зай) рүү нэг дор асгардаг явдал юм.
Хэвлийн хөндий нь угтаа ямар ч нянгүй, цэвэр орчин байх ёстой. Гэтэл дээрх бохир зүйлс асгарснаар хэвлийн хөндийг тэр чигт нь бохирдуулж, маш ноцтой үрэвсэл, халдвар үүсгэдэг. Үүнийг "Перитонит" (Хэвлийн гялтангийн үрэвсэл - Peritonitis) гэж нэрлэдэг бөгөөд яаралтай эмчлэхгүй бол цусан халдвар (Сепсис)-т шилжиж, улмаар үхэлд хүргэх аюултай хүндрэл юм.
Энэ шинж тэмдгүүдийг АНХААР!
Ходоод цоорох үеийн шинж тэмдгүүд нь маш гэнэтийн бөгөөд маш хүчтэй илэрдгээрээ онцлогтой.
1. "Хутгаар зүсэх" мэт огцом, хүчтэй өвдөлт
"Амьдралдаа хэзээ ч мэдэрч байгаагүй хамгийн хүчтэй өвдөлт" гэж өвчтөнүүд тодорхойлдог. Хэвлийн дээд хэсэг, аюулхай орчмоос эхэлсэн хурц, "хутгаар сийчих" мэт өвдөлт маш хурдан гэдэс даяар тархдаг. Хөдлөх, ханиалгах төдийд л өвдөлт улам нэмэгдэж, огт хөдөлж чадахгүй болдог.
2. Гэдэс "Мод шиг" хатуурах
Ходоодны агууламж хэвлийн хөндийг цочроосны улмаас хэвлийн булчингууд өөрийгөө хамгаалахын тулд рефлексээр маш хүчтэй чангарч, хатуурдаг. Үүнийг анагаах ухаанд "Хөндлөн банз мэт хатуу гэдэс" (Board-like rigidity) гэж нэрлэдэг бөгөөд энэ нь ходоод цоорсныг илтгэх маш чухал шинж юм. Мөн гэдсэн дээр дарж байгаад гараа огцом авахад өвдөлт улам хүчтэй мэдрэгддэг (Rebound tenderness).
3. Дотор муухайрах, бөөлжих, халуурах
Перитонит буюу гялтангийн үрэвсэл даамжирснаар халдварын шинж тэмдэг илэрнэ. Дотор муухай оргиж, бөөлжиж болно. Нянгийн халдварын улмаас бие чичирч дайрах, 38 хэмээс дээш өндөр халуурах шинж тэмдэг илэрнэ.
4. Зүрхний цохилт хурдсах, Даралт унах
Үрэвсэл, халдвар хүндэрснээр зүрхний цохилт маш хурдан болж (тахикарди), цусны даралт унаж, шокийн байдалд орж болзошгүй.
Ялгааг нь мэдэж аваарай: Энгийн ходоодны агшилт, хоолны хордлого ч гэдсийг хүчтэй өвтгөдөг. Гэхдээ ихэвчлэн "базлах", "мушгих" мэт байдлаар өвддөг ба гэдэс "мод шиг" хатуурдаггүй.
Хэрэв танд тэсэхийн аргагүй гэнэтийн хүчтэй өвдөлт мэдрэгдэж, гэдэс чинь чулуу шиг хатуурсан бол нэг ч минут алдалгүй 103-т дуудлага өгч, яаралтай тусламж дуудаарай.
Яагаад ходоодны хана цоордог вэ? (Гол шалтгаанууд)
Ходоод цоорох өвчний хамгийн түгээмэл шалтгаан бол Ходоод, 12 нугалаа гэдэсний шархлаа (Peptic Ulcer) юм. Ходоодны хүчлээс болж гэдэсний хананд үүссэн шарх нь улам гүнзгийрсээр эцэстээ ханыг бүрэн нэвтэлж цоолдог байна.
🇲🇳 Монголчуудын онцгой эрсдэл
Ходоод цоорох шалтгааны 80-90%-ийг шархлаа эзэлдэг. Тэгвэл энэ шархлаа үүсэхэд Монголчуудад онцгой нөлөөлдөг хүчин зүйлс бий:
Хеликобактер Пилори (H. pylori): Монгол Улс нь Хеликобактерийн халдварын тархалтаар дэлхийд дээгүүр ордог. Насанд хүрсэн хүн амын 70-80% нь энэ нянгийн халдвартай байдаг нь ходоодны шарх үүсэх үндсэн шалтгаан болдог.
Стероид бус үрэвслийн эсрэг эм (NSAIDs): Монголчууд толгой, үе мөч, нуруу өвдөхөд өвчин намдаах эмийг (Диклофенак, Ибупрофен г.м) дур мэдэн, удаан хугацаагаар хэрэглэх нь элбэг. Эдгээр эм нь ходоодны ханыг хамгаалдаг салслаг бүрхүүлийг гэмтээж, шарх, цаашлаад цооролт үүсгэх аюултай.
Ходоодны хорт хавдар: Харамсалтай нь, манай улс ходоодны хорт хавдрын өвчлөл, нас баралтаар дэлхийд тэргүүлдэг. Энэхүү хорт хавдар нь ургах явцдаа ходоодны ханыг гэмтээж, цооролт үүсгэж болно.
Бусад шалтгаан: Зам тээврийн осол, хэвлийдээ хүчтэй цохиулах зэрэг гаднын гэмтэл, эсвэл ховор тохиолдолд дурангийн шинжилгээ, ажилбарын үед хана гэмтэх.
Яаралтай оношилгоо ба Эмчилгээ
Яаралтай тусламжийн тасагт очсон даруйд эмч таны гол шинж тэмдэг (гэнэтийн өвдөлт, хатуу гэдэс)-ийг шалгаж, ходоод цоорсныг сэжиглэн, дараах шинжилгээг нэн даруй хийнэ.
Хэвлийн рентген зураг: Хамгийн энгийн бөгөөд чухал шинжилгээ. Өвчтөнийг зогсоо, эсвэл суугаа байрлалд зургийг авахад, цоорсон нүхээр алдагдсан чөлөөт хий нь өрц, эсвэл элэгний доор "хавирган сар" мэт хар дүрс болон харагддаг.
Компьютерт томографи (CT): Рентген зурагт чөлөөт хий тод харагдахгүй байх, эсвэл цоорсон байршил, хэвлийд асгарсан шингэний хэмжээг нарийн тодорхойлох шаардлагатай үед хийдэг. Энэ шинжилгээ нь маш бага хэмжээний хийг ч илрүүлдэг тул оношилгооны хамгийн өндөр үр дүнтэй арга юм.
Эмчилгээ: Нэг ч хором алдаж болохгүй!
Ходоод цоорох нь оношлогдсон даруйдаа ЯАРАЛТАЙ МЭС ЗАСАЛ хийх шаардлагатай өвчин юм. Эмээр цоорсон нүхийг бөглөх боломжгүй бөгөөд цаг алдах тусам Перитонит, Цусан халдвар даамжирч, амь насанд аюултай болдог.
Яаралтай мэс засал (Цоорсон хэсгийг оёх): Мэс заслын гол зорилго бол цоорсон нүхийг олж оёж, битүүлэх юм. Ихэнх тохиолдолд Дурангийн мэс засал (Лапароскопи)-аар хийдэг. Гэдсэнд хэд хэдэн жижиг нүх гарган, камер, багаж оруулж цоорсон хэсгийг оёдог. Энэ нь өвдөлт багатай, эдгэрэлт хурдан давуу талтай. Гэвч цооролт хэт том, үрэвсэл маш их тархсан бол уламжлалт нээлттэй мэс засал хийх шаардлагатай болдог.
Хэвлийн хөндийг угаах (Лаваж): Цоорсон хэсгийг оёсны дараа, хэвлийн хөндийд тархсан хоолны үлдэгдэл, бохирдлыг физиологийн уусмалаар сайтар угааж цэвэрлэнэ.
Гудас (Дренаж) тавих: Мэс заслын дараа хэвлийд үлдэж болох идээ, шингэнийг гадагшлуулах зорилгоор тусгай гуурс (дренаж) тавьдаг.
Мэс заслын дараа тодорхой хугацаанд мацаг барьж, судсаар шингэн, тэжээл, антибиотик эмчилгээ хийлгэнэ. Гэдэсний гүрвэлзэх хөдөлгөөн хэвийн болж, халдварын шинж тэмдэг арилсны дараа эхлээд ус, дараа нь шөлтэй хоол, зутан гэх мэтээр хоолыг бага багаар эхлүүлдэг.
Дүгнэлт
Энгийн хэвлийн өвдөлт болон амь насанд аюултай ходоод цоорох өвчнийг ялгах хамгийн гол зүйл бол өвдөлтийн гэнэтийн, хурц, хүчтэй шинж чанар болон гэдэс мод шиг хатуурах явдал юм.
"Зүгээр байх" гэсэн найдлага, эсвэл өвчин намдаах эмд найдах нь эргэж буцалтгүй ноцтой үр дагаварт хүргэж болзошгүйг санаарай. Өнөөдөр дурдсан аюулын дохиог сайтар тогтоож, хэрэв сэжигтэй шинж тэмдэг илэрвэл нэн даруй 103 дуудаж, мэргэжлийн тусламж аваарай.
Комментарии
Отправить комментарий