AD

Биеийн минь өндгөн эсний үйлдвэрийг ажиллуулагч түлхүүр: Фолликул сэдээгч даавар (FSH)-ын тухай бүх зүйл

 Тийм ээ, FSH (Фолликул сэдээгч даавар) нь үргүйдлийн оношилгоо, эмчилгээнд маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Энэ нь эмэгтэй хүний өндгөн эсийг боловсруулж, эрэгтэй хүний эр бэлгийн эсийг үүсгэдэг бөгөөд цусан дахь түвшин нь "өндгөвчний нас" буюу нөхөн үржихүйн чадамжийг тодорхойлох гол үзүүлэлт болдог.

Биеийн минь өндгөн эсний үйлдвэрийг ажиллуулагч түлхүүр: Фолликул сэдээгч даавар (FSH)-ын тухай бүх зүйл


Хүүхэд хүсэн хүлээж буй үргүйдэлтэй хосууд эмнэлэгт цусны шинжилгээ өгснийхөө дараа "FSH-ийн түвшин" гэдэг үгийг нэг бус удаа сонссон байх. Эмч энэ тоон үзүүлэлтийг хараад "Өндгөвчний үйл ажиллагаа бага зэрэг муудсан байна" эсвэл "Олон уйланхайтай өндгөвчний хам шинж байж болзошгүй" гэх зэрэг яриа өрнүүлдэг. FSH, энэ гурван үсэгтэй товчлол яг юу болоод миний биеийн жирэмслэх чадвар, ирээдүйн үр хүүхэдтэйгээ уулзах аянд ийм чухал сэжүүр болдог юм бол?

FSH буюу Фолликул сэдээгч даавар (Follicle-Stimulating Hormone) нь нэрнийхээ дагуу эмэгтэй хүний өндгөвчинд байх "фолликул (өндгөн эсийг агуулсан уутанцар)"-ыг сэдээж, боловсруулдаг, дэлхийн хамгийн чухал "үр тарианы мэргэжилтэн" гэж хэлж болно. Мөн эрэгтэй хүний биед эрүүл эр бэлгийн эс үүсгэхэд гол үүрэг гүйцэтгэдэг.

Өнөөдөр бид биеийн нөхөн үржихүйн чадамжийг тодорхойлдог хамгийн суурь даавар бөгөөд үргүйдлийн эмчилгээний амжилтыг шийддэг чухал түлхүүр болох Фолликул сэдээгч даавар (FSH)-ын гүйцэтгэх үүрэг, түүний тоон үзүүлэлтийн утга, үргүйдлийн эмчилгээнд хэрхэн ашиглагддаг талаар гүнзгийрүүлэн судлах болно.

Тархинаас өндгөвч хүртэл, FSH хэрхэн ажилладаг вэ?




FSH нь тархины хамгийн гүн хэсэгт байрлах өнчин тархи хэмээх жижиг дотоод шүүрлийн булчирхайд үүсэж, цусаар дамжин бидний биеийн "бэлгийн булчирхай (Gonad)" буюу эмэгтэйн өндгөвч, эрэгтэйн төмсөг рүү очдог даавар юм. Энэ нь яг л төв удирдлагын өрөө (өнчин тархи)-нөөс үйлдвэрлэлийн цех (өндгөвч/төмсөг) рүү "За, ажиллах цаг боллоо!" гэсэн ажлын даалгавар илгээж буйтай адил юм.

Эмэгтэй хүний биед: Өндгөн эсийг бойжуулж, эмэгтэй дааврыг сэрээдэг

Эмэгтэй хүний биед FSH-ийн үүрэг нь сар бүрийн сарын тэмдэг болон өндгөн эс гадагшлах мөчлөгийг эхлүүлдэг сүр жавхлант удиртгал хөгжимтэй адил юм.

  • 1-р үе шат: Фолликулын өсөлтийг дэмжих (Үрийг услах) Сарын тэмдэг эхлэхэд өнчин тархи FSH-ийг ялгаруулж эхэлдэг. Энэ дохиог хүлээн авсан өндгөвчинд 10-20 орчим боловсроогүй фолликул яг л нойрноосоо сэрж буй мэт зэрэг ургаж эхэлдэг. FSH нь эдгээр жижиг фолликулд тэжээл өгч, сайн ургахад нь дэмжлэг үзүүлдэг.

  • 2-р үе шат: Эстроген ялгаралтыг идэвхжүүлэх (Умайн орчныг бүрдүүлэх) FSH-ийн сэдээлтээр ургаж буй фолликулууд нь эмэгтэй даавар болох эстрогенийг ялгаруулж эхэлдэг. Энэ эстроген нь хоёр чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Нэгдүгээрт, умайн салстыг зузаан, зөөлөн болгож, үр тогтсон өндгөн эс тухтай бэхлэгдэх орчныг бүрдүүлдэг. Хоёрдугаарт, өнчин тархинд "Фолликул сайн ургаж байна!" гэсэн эерэг дохиог илгээдэг.

  • 3-р үе шат: Давамгайлах фолликулыг сонгох (Шилдэг үрийг сонгох) Хэд хэдэн фолликул өрсөлдөн ургаж байгаад, тэдгээрээс хамгийн эрүүл, хариу үйлдэл сайтай нэг "давамгайлах фолликул" сонгогдон үргэлжлүүлэн ургадаг. Үлдсэн фолликулууд нь байгалийн жамаар устаж, алга болдог. Энэхүү давамгайлах фолликул бүрэн боловсорч, өндгөн эс гадагшлахад бэлэн болох нь FSH-ийн сарын тэмдгийн мөчлөгийн эхний хагаст (фолликулын үе) гүйцэтгэх хамгийн чухал үүрэг юм.

Эрэгтэй хүний биед: Эр бэлгийн эсийн үйлдвэрийг ажиллуулдаг




Эрэгтэй хүний биед FSH нь мөчлөгийн өөрчлөлтгүйгээр, тогтмол эр бэлгийн эсийн үйлдвэрлэлийг дэмжих үүрэг гүйцэтгэдэг. Төмсөг доторх "Сертоли эс"-д үйлчилж, өдөр бүр хэдэн зуун сая эрүүл эр бэлгийн эс үүсэх бүх үйл явцыг дэмжиж, удирдан чиглүүлдэг, яг л үйлдвэрийн нягт нямбай менежертэй адил юм.

Цусны шинжилгээн дэх FSH-ийн түвшин юуг илэрхийлдэг вэ?


Үргүйдлийн эмнэлэгт сарын тэмдэг ирснээс хойш 2-3 дахь өдөр цус авч FSH-ийн түвшинг шалгах нь үргүйдлийн оношилгооны хамгийн суурь шинжилгээнд тооцогддог. Энэ үеийн FSH-ийн түвшин нь "өндгөвчний нас" буюу "өндгөвчний нөөц (Ovarian Reserve)" буюу өндгөвчинд үлдсэн фолликулын тоо, чанарыг тодорхойлох маш чухал үзүүлэлт болдог.

Хэвийн үйл ажиллагаатай эмэгтэй хүний сарын тэмдгийн 3 дахь өдрийн FSH-ийн хэвийн түвшин ихэвчлэн 10 mIU/mL-ээс бага байдаг.

🩺 FSH-ийн түвшин хэвийн хэмжээнээс өндөр байх үед

Ажлаа сайн хийхгүй байгаа ажилтанд дарга нь "Ажлаа зөв хий!" гэж байнга хашхирдаг шиг, өндгөвчний үйл ажиллагаа муудаж, хариу үйлдэл үзүүлэхгүй болоход өнчин тархи нь өндгөвчийг сэдээхийн тулд FSH-ийг улам ихээр ялгаруулдаг. Тиймээс FSH-ийн түвшин өндөр байна гэдэг нь өндгөвчний үйл ажиллагаа муудсаныг илтгэх хүчтэй дохио юм.

  • 10-15 mIU/mL: Өндгөвчний үйл ажиллагаа муудсан байж болзошгүй үе. Жирэмслэх боломжгүй гэсэн үг биш ч, үеийнхнээсээ өндгөвчний нас нь ахимаг байж болохыг илтгэх бөгөөд өндгөн эс боловсруулах эмчилгээний үр дүн бага байж болзошгүй.

  • 15-25 mIU/mL: Өндгөвчний үйл ажиллагаа нэлээд муудсан байдал. Байгалийн жамаар жирэмслэх магадлал буурч, туршилтын хуруу шилний үр суулгац (ЭКО) хийлгэх талаар идэвхтэй бодох шаардлагатай.

  • 25 mIU/mL-ээс дээш: Эрт цэвэршилт (Premature Ovarian Failure)-ийг илтгэх хүчтэй дохио. Өндгөвчинд үлдсэн фолликул бараг шавхагдсан тул жирэмслэхэд маш хэцүү байдалд орсон байж болзошгүй.

🩺 FSH-ийн түвшин хэвийн хэмжээнээс бага байх үед


Эсрэгээрээ FSH-ийн түвшин хэвийн бусаар бага байх тохиолдол ч бий. Энэ нь үйлдвэрлэлийн цех (өндгөвч)-д биш, харин төв удирдлагын өрөө (өнчин тархи) эсвэл ерөнхий удирдаач (гипоталамус)-д асуудал үүсч, ажлын даалгавар (FSH) өөрөө зөв илгээгдэхгүй байгааг илтгэнэ.

  • Гипоталамус эсвэл өнчин тархины гаралтай сарын тэмдэггүй болох: Хэт их стресс, хэт хатуу дэглэм барих, хэт их дасгал хөдөлгөөн хийх зэргээс болж тархины үйл ажиллагаа алдагдаж, FSH-ийн ялгаралт дарангуйлагдсан тохиолдолд.

  • Олон уйланхайтай өндгөвчний хам шинж (PCOS)-тэй холбоотой байдал: Олон уйланхайтай өндгөвчний хам шинжтэй өвчтөнүүдийн хувьд FSH-тэй харьцуулахад лютеинжүүлэгч даавар (LH)-ын харьцаа хэвийн бусаар өндөр байх нь элбэг. FSH ба LH-ийн тэнцвэргүй байдлаас болж фолликул зөв ургаж чадахгүй, өндгөн эс гадагшлах үйл ажиллагаа алдагддаг.

Үргүйдлийн эмчилгээний гол зэвсэг, ‘FSH тариа’


Өндгөн эс сайн гадагшлахгүй байх, эсвэл туршилтын хуруу шилний үр суулгацын (ЭКО) үед нэг дор хэд хэдэн өндгөн эс гаргаж авах шаардлагатай үед гаднаас шууд FSH тарьж, өндгөвчийг хүчтэй сэдээх эмчилгээ хийдэг. Энэ бол бидний ярьж заншсанаар "хэт олон өндгөн эс боловсруулах тариа" юм.

  • Үйлчлэх зарчим: Биеэс байгалийн жамаар ялгардаг FSH-ээс хамаагүй өндөр тунгаар FSH-ийг шууд тарьснаар, анхнаасаа устах ёстой байсан бусад фолликулуудыг бүгдийг нь хамт ургуулах зарчим юм. Ингэснээр нэг мөчлөгт хэд хэдэн боловсорсон өндгөн эс гаргаж авч, жирэмслэх магадлалыг нэмэгдүүлдэг.

  • Тарианы төрлүүд:

    • hMG бэлдмэл: Цэвэршсэн эмэгтэйчүүдийн шээснээс FSH ба LH-ийг хамтад нь гаргаж авсан уламжлалт эм.

    • Эсрэгбиеийн технологиор гаргаж авсан FSH бэлдмэл (rFSH): Генийн инженерчлэлийн технологиор FSH-ийн найрлагыг 99% -иас дээш цэврээр гаргаж авсан эм. Хольцгүй, чанар нь жигд тул сүүлийн үед хамгийн өргөн хэрэглэгдэж байна (Жишээ нь: Гонал-Ф, Фоллитроп, Пурегон гэх мэт).

  • Эмчилгээний явц: Сарын тэмдэг ирснээс хойш 2-3 дахь өдрөөс эхлэн өдөр бүр тодорхой цагт өвчтөн өөрөө хэвлийдээ тариа хийх "өөртөө тариа хийх" аргаар явагдана. Тариа хийлгэж байх хугацаандаа 2-3 хоногийн зайтай эмнэлэгт очиж, хэт авиан шинжилгээгээр (ЭХО) фолликул сайн ургаж байгаа эсэх, цусны шинжилгээгээр дааврын түвшин тохиромжтой байгаа эсэхийг нарийн хянаж, тарианы тунг тохируулдаг. Ойролцоогоор 8-12 хоногийн тарианы эмчилгээний дараа фолликул хангалттай ургасан үед өндгөн эс гаргаж авах ажилбар хийгддэг.

FSH-ийн талаарх түгээмэл буруу ойлголт ба бодит үнэн

Асуулт: FSH тариа хийлгэвэл цэвэршилт эрт ирэх үү? Хариулт: Хэзээ ч үгүй. Хэт олон өндгөн эс боловсруулах тариа нь энэ сард ямар ч байсан устах хувь тавилантай байсан бусад фолликулуудыг хамт ургуулж байгаа хэрэг болохоос, ирээдүйд ашиглагдах фолликулуудыг урьдчилж авч хэрэглэж байгаа ойлголт биш юм. Тиймээс энэ тариа нь өндгөвчний хөгшрөлтийг хурдасгах эсвэл цэвэршилтийг эрт ирүүлэхгүй тул санаа амар байж болно.

Асуулт: FSH-ийн түвшин өндөр байвал жирэмслэхээс татгалзах ёстой юу? Хариулт: Үгүй. FSH-ийн түвшин нь өндгөвчний үйл ажиллагааны "нас"-ыг илтгэх үзүүлэлт болохоос, жирэмслэлтийн амжилт, бүтэлгүйтлийг шийддэг туйлын хэмжүүр биш юм. Тоон үзүүлэлт нь бага зэрэг өндөр байсан ч өвчтөний нас залуу, умайн салст зэрэг бусад нөхцөл сайн бол хангалттай жирэмслэх боломжтой. Хамгийн гол нь тоон үзүүлэлтэд сэтгэлээр унахын оронд мэргэжлийн эмчтэй зөвлөлдөж, өөрт тохирсон хамгийн үр дүнтэй эмчилгээний төлөвлөгөөг гаргах явдал юм.

Фолликул сэдээгч даавар (FSH) нь эмэгтэй хүний нөхөн үржихүйн чадамжийг илтгэх хамгийн суурь даавар юм. Өөрийн биеийн FSH-ийн түвшинг ойлгох нь миний нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн байдлыг таньж, ирээдүйгээ төлөвлөх эхний алхам билээ. Хэдийгээр үргүйдэл хэмээх хэцүү замналд энэ тоон үзүүлэлтээс болж уйлж, инээх өдрүүд байх ч орчин үеийн анагаах ухааны тусламжтайгаар энэ дааврыг ухаалгаар зохицуулж чадвал бяцхан үрээ тэврэх баяр баяслыг мэдрэх нь гарцаагүй.

Комментарии

Отправить комментарий