Цээжний яс урагш төвийсөн үү? Комплекс төрүүлдэг 'Шувуун цээж'-ний шалтгаан, оношилгоо, заслын аргыг танилцуулж байна!
Цээжний яс урагш төвийсөн үү? Комплекс төрүүлдэг 'Шувуун цээж'-ний шалтгаан, оношилгоо, заслын аргыг танилцуулж байна!
Толины өмнө зогсох бүртээ бусдаас ялгаатай цээжний хэлбэрээсээ болж санаа зовж байсан уу? Ялангуяа цээжний голын яс буюу өвчүүний яс (sternum) урагш мэдэгдэхүйц төвийсөн байдлаас болж хувцас сонгоход хэцүү, бусдаас биеэ барьж, өөртөө итгэлгүй болж байсан бол өнөөдрийн мэдээлэлд анхаарлаа хандуулаарай.
Бидний "Шувуун цээж" гэж нэрлэдэг энэхүү эмгэгийн анагаах ухааны албан ёсны нэршил нь "Pectus Carinatum" юм.
Олон хүн үүнийг зүгээр л гоо сайхны асуудал гэж бодоод тоолгүй өнгөрдөг. Гэвч үүний цаана олон янзын шалтгаан нуугдаж байж болох бөгөөд зарим тохиолдолд эрүүл мэндэд ч нөлөөлж болзошгүй юм. "Эмнэлэгт үзүүлэх ёстой юу?", "Надаас өөр ийм хүн байдаг болов уу?" гэж дотроо шаналж явсан бол санаа зовох зүйлгүй.
Өнөөдөр бид цээжний яс урагш төвийх буюу "шувуун цээж"-ний шалтгаан, илрэх шинж тэмдэг, оношилгоо, эмчилгээний аргууд, цаашлаад өдөр тутмын амьдралдаа хэрхэн анхаарах талаар таны сонирхсон бүх асуултад дэлгэрэнгүй хариулах болно.
Яагаад цээжний яс урагш төвийдөг вэ? (Шалтгаан)
Хамгийн түрүүнд "Яагаад надад ийм зүйл тохиолдов?" гэсэн асуулт төрөх нь гарцаагүй. Шувуун цээж буюу Pectus Carinatum нь өвчүүний яс болон хавиргыг холбогч мөгөөрсний эд (costal cartilage) хэт хурдацтай ургаснаас үүсдэг цээжний хэнхэрцгийн төрөлхийн гаж хөгжил юм.
Энгийнээр хэлбэл, хавирганы мөгөөрс хэт хурдан, хэт их ургаснаас болж өвчүүний ясыг урагш нь түлхэж байгаа мэтээр төсөөлж болно.
1. Хамгийн түгээмэл шалтгаан: Мөгөөрсний хэт өсөлт
Ихэнх тохиолдолд ямар нэгэн тодорхой шалтгаангүйгээр үүсдэг (Шалтгаан тодорхойгүй - Idiopathic). Ялангуяа өсвөр насанд буюу биеийн өсөлт огцом явагдах үед мөгөөрсний эд ч мөн адил хурдацтай ургадаг. Энэ үед өсөлтийн тэнцвэргүй байдлаас болж цээжний хэлбэрийн өөрчлөлт тод анзаарагдаж эхэлдэг. Бага байхад мэдэгдэхгүй байж байгаад шилжилтийн насанд гэнэт илрэх нь ийм учиртай.
2. Удамшлын нөлөө
Хэрэв таны гэр бүлийн гишүүдийн дунд "шувуун цээж" эсвэл эсрэгээрээ цээж нь дотогшоо хонхойсон "хонхор цээж" (Pectus Excavatum) байсан бол удамшлын хүчин зүйл нөлөөлсөн байх магадлалтай. Судалгаагаар, Pectus Carinatum-тай оношлогдсон хүмүүсийн ойролцоогоор 25% нь гэр бүлийн түүхтэй байдаг нь тогтоогджээ.
3. Бусад өвчинтэй хамааралтай байх (Холбогч эдийн эмгэг)
Маш ховор тохиолдолд, бусад системийн өвчний нэг шинж тэмдэг болж илэрч болно. Ялангуяа бидний биеийн яс, мөгөөрс, судас зэрэг холбогч эдэд нөлөөлдөг эмгэгүүдтэй холбоотой байж болзошгүй. Үүнд:
Марфаны хам шинж (Marfan syndrome): Үе мөч хэвийн бус урт байх, үений хэт уян хатан байдал.
Элерс-Данлосын хам шинж (Ehlers-Danlos syndrome): Арьсны хэт суналт, үений хэт уян хатан байдал.
Хэрэв танд шувуун цээжнээс гадна дээрх шиг онцгой шинж тэмдгүүд илэрвэл мэргэжлийн эмчид хандаж, нарийн оношилгоо хийлгэх шаардлагатай.
"Амьсгал давчдаж, цээж өвддөг" (Шинж тэмдэг)
Олон хүн үүнийг зөвхөн гадаад үзэмжийн асуудал гэж үздэг ч, төвийлтийн зэрэг, хэлбэрээс хамаарч бие махбодод дараах шинж тэмдгүүд илэрч болно.
1. Ил харагдах гадаад өөрчлөлт
Хамгийн гол шинж тэмдэг бол мэдээж нүдээр харагдах цээжний төвийлт юм. Зарим тохиолдолд өвчүүний яс тэгш хэмтэй урагшлах бол зарим үед нэг тал нь илүү төвийж, тэгш бус хэмтэй харагдаж болно. Үүнээс болж бие барьсан хувцас өмсөхөөс зайлсхийх, усан сан, саун зэрэг олон нийтийн газар очихоос татгалзах зэргээр сэтгэл зүйн хувьд өөрийгөө голдог.
2. Амьсгал давчдах, дасгал хөдөлгөөний чадвар буурах
Цээжний хэнхэрцгийн хэвийн бус хэлбэр нь уушгийг тэлэх, агших хэвийн үйл ажиллагаанд саад учруулж болзошгүй. Тайван үед мэдэгдэхгүй ч, гүйх, шатаар өгсөх зэрэг огцом ачаалалтай дасгал хөдөлгөөн хийх үед бусдаас илүү амьсгаадаж, амархан ядардаг. Цээжний хэнхэрцгийн уян хатан байдал алдагдсанаас болж амьсгалаа бүрэн авч чадахгүйтэй холбоотой.
3. Цээжээр өвдөх
Төвийсөн өвчүүний яс эсвэл мөгөөрсөн хэсэгт даралт үүссэнээр өвдөлт мэдрэгдэж болно. Хааяа хатгуулж өвдөх, эсвэл хөндүүрлэх мэдрэмж төрж болзошгүй. Ялангуяа өсөлтийн насанд яс, мөгөөрс хурдацтай ургах үед өвдөлт илүү ихсэх хандлагатай байдаг.
4. Амьсгалын замын халдварт өртөмтгий байх
Цээжний хэвийн бус бүтэц нь уушгины агааржилтын үйл ажиллагаанд нөлөөлж, гуурсан хоолойн шүүрлийг бүрэн гадагшлуулахад саад учруулж болзошгүй. Үүний улмаас ханиад, уушгины хатгалгаа зэрэг амьсгалын замын өвчинд илүү өртөмтгий болдог.
5. Сэтгэл зүйн асуудлууд
Бие махбодын шинж тэмдгээс дутахааргүй чухал зүйл бол сэтгэл зүйн асуудал юм. Ялангуяа гадаад үзэмжиндээ мэдрэмтгий ханддаг өсвөр насанд бусдаас ялгаатай биеийн хэлбэрээсээ болж өөртөө итгэлгүй болох, нийгмээс өөрийгөө тусгаарлах, сэтгэл гутралд орох зэрэг бэрхшээл тулгардаг.
Яг ямар байдалтайг тодорхойлох вэ? (Оношилгоо)
"Миний цээж шувуун цээж мөн болов уу?" гэж эргэлзэж байвал мэргэжлийн эмнэлэгт хандаж, зөв оношлуулах нь чухал. Монголын нөхцөлд та хамгийн түрүүнд Өрхийн эмнэлэгтээ хандаж, дараа нь Дүүргийн/Аймгийн эмнэлгийн Мэс заслын эмчид үзүүлэх хэрэгтэй.
Шаардлагатай гэж үзвэл таныг Улаанбаатар хот дахь Гэмтэл, Согог Судлалын Үндэсний Төв (ГССҮТ)-ийн Согог заслын тасаг эсвэл Улсын Нэгдүгээр Төв Эмнэлэг (УНТЭ)-ийн Цээжний хөндийн мэс заслын тасагт шилжүүлэн нарийн мэргэжлийн үзлэг хийлгэх болно.
Асуумж ба Биеийн үзлэг: Эмч таны зовиур, шинж тэмдэг, гэр бүлийн түүхийг дэлгэрэнгүй асууж, нүдээр цээжний төвийлтийн зэрэг, хэлбэр, тэгш хэмийг шалгана. Мөн чагнуураар зүрх, уушгины үйл ажиллагааг шалгана.
Цээжний Рентген зураг: Цээжний яс, хавирга, нурууны ерөнхий бүтцийг харах үндсэн шинжилгээ. Төвийлтийн зэргийг тодорхойлж, нуруу муруйх (сколиоз) зэрэг бусад гажиг хавсарсан эсэхийг шалгадаг.
Цээжний Компьютер томографи (CT): Рентген зургаас хамаагүй илүү нарийвчлалтайгаар цээжний хэнхэрцгийн 3 хэмжээст бүтцийг харуулна. Өвчүүний яс, мөгөөрс хэр зэрэг төвийснийг нарийн хэмжиж, зүрх, уушги зэрэг дотор эрхтнүүдийг хэр зэрэг дарж, шахаж байгааг тодорхойлдог. Ялангуяа мэс заслын эмчилгээ хийх шаардлагатай эсэхийг шийдэхэд чухал үүрэгтэй.
Зүрхний ЭХО ба Уушгины үйл ажиллагааны сорил (PFT): Хэрэв танд амьсгал давчдах, цээж өвдөх, зүрх дэлсэх зэрэг шинж тэмдэг илэрч байвал зүрх, уушгины үйл ажиллагааг шалгах нэмэлт шинжилгээ хийж болно.
Найдвар бий: Эмчилгээний аргууд
Шувуун цээж гэж оношлогдсон болгон мэс засал хийлгэх шаардлагагүй. Өвчтөний нас, яс, мөгөөрсний уян хатан байдал, төвийлтийн зэрэг, мөн өөрт нь хэр их зовиур мэдрэгдэж байгаа зэргийг цогцоор нь үнэлж байж хамгийн тохиромжтой эмчилгээг сонгодог.
1. Шахалттай даруулга (Мэс заслын бус арга)
Мэс заслын бус эмчилгээний хамгийн түгээмэл бөгөөд үр дүнтэй арга бол "Шахалттай даруулга" (Compression Brace) зүүх юм. Энэ арга нь яс, мөгөөрс нь хараахан бэхжээгүй, уян хатан байгаа өсвөр насны хүүхдүүдэд маш үр дүнтэй.
Тусгайлан урласан даруулгыг цээжиндээ зүүж, төвийсөн хэсэгт тасралтгүй шахалт үзүүлэх зарчмаар ажилладаг. Яг л шүдний аппарат (брекет) зүүхтэй адил, тогтмол даралтаар цээжний хэлбэрийг аажмаар засаж, хэлбэржүүлдэг.
Онцлог: Өвчтөний биеийн онцлогт тааруулан захиалгаар хийдэг.
Үр дүн: Үр дүнд хүрэхийн тулд өдөрт 14-өөс дээш цагаар тууштай зүүх шаардлагатай бөгөөд эмчилгээний хугацаа нь хэдэн сараас хэдэн жил хүртэл үргэлжилж болно.
Давуу тал: Өвдөлтгүй, биед сорви үлдээхгүй. Гэхдээ өвчтөн өөрөөс нь маш их хичээл зүтгэл, тэвчээр шаардана.
2. Мэс заслын эмчилгээ (Равичийн мэс засал)
Биеийн өсөлт зогсож, яс бэхэжсэн насанд хүрэгчид, гаж хөгжлийн зэрэг нь маш ноцтой (даруулгаар засах боломжгүй), эсвэл зүрх, уушгины үйл ажиллагаанд ноцтой нөлөөлж эхэлсэн тохиолдолд мэс заслын эмчилгээг сонгодог.
Равичийн мэс засал (Ravitch procedure): Хамгийн түгээмэл хийгддэг мэс засал. Цээжний гол хэсэгт зүслэг хийж, хэт ургасан хавирганы мөгөөрсний хэсгийг тайрч, өвчүүний ясны байрлалыг засаж, хэвийн байрлалд оруулан бэхэлдэг.
Давуу тал: Гаж хөгжлийн шалтгаан болсон мөгөөрсийг шууд засдаг тул үр дүн нь тодорхой.
Сул тал: Цээжин дээр сорви үлдэнэ, нөхөн сэргээх хугацаа шаардагдана, мэс заслын дараах өвдөлт, хүндрэлийн эрсдэлтэй. (Сүүлийн үед зүсэлтийг багасгах, нөхөн сэргээх хугацааг богиносгох шинэ аргууд нэвтэрч байна).
Өдөр тутмын амьдрал дахь урьдчилан сэргийлэлт ба арчилгаа
Шувуун цээж нь ихэвчлэн төрөлхийн хүчин зүйлээс шалтгаалдаг тул бүрэн "урьдчилан сэргийлэх" боломжгүй юм. Гэсэн хэдий ч, эрт илрүүлж, зөв арга хэмжээ авах, амьдралын зөв хэв маягаар дамжуулан шинж тэмдгийг даамжруулахгүй байх нь маш чухал.
1. Эрт илрүүлэлт ба Тогтмол хяналт
Хамгийн чухал зүйл бол эрт илрүүлэх. Ялангуяа таны хүүхэд өсөлтийн насандаа явж байвал цээжний хэлбэрт нь өөрчлөлт орж байгаа эсэхийг анхааралтай ажиглаарай. Хэрэв бага зэрэг ч болов төвийлт ажиглагдвал эргэлзэлгүй эмчид хандах нь ухаалаг алхам юм.
2. Биеийн зөв байрлалыг хадгалах
Бөгтийх, нуруугаа зөв авч явахгүй байх нь цээжний хэнхэрцэгт шаардлагагүй ачаалал өгч, гаж хөгжлийг улам даамжруулж болзошгүй. Тиймээс мөр, нуруугаа үргэлж цэх байлгахыг хичээгээрэй. Ялангуяа удаан хугацаагаар сууж хичээллэдэг, компьютер дээр ажилладаг бол завсарлага авах бүртээ сунгалтын дасгал хийж, биеийн байрлалаа засаж хэвшээрэй.
3. Тогтмол дасгал хөдөлгөөн ба Булчин хөгжүүлэх
Тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийх нь зүрх, уушгины үйл ажиллагааг сайжруулж, цээжний хэнхэрцгийн эргэн тойрны булчинг бэхжүүлж, үйл ажиллагааны доголдлоос сэргийлэхэд тусалдаг.
Аэробик дасгал: Усанд сэлэх, гүйх, дугуй унах зэрэг нь уушгины багтаамжийг нэмэгдүүлэхэд үр дүнтэй.
Хүчний дасгал: Нуруу, цээжний булчинг тэнцвэртэй хөгжүүлэх дасгалууд нь цээжний хэнхэрцгийг тогтвортой барихад тусална.
АНХААР: Хэт нэг талыг барьж, зөвхөн цээжний булчинг хэт хөгжүүлэх (жишээ нь, хүнд жингээр штанг шахах) дасгал нь төвийлтийг улам тод харагдуулж болзошгүйг анхаараарай. Тиймээс мэргэжлийн багштай зөвлөлдөж, тэнцвэртэй хөтөлбөр сонгох нь чухал.
Дүгнэлт
Өнөөдөр бид олон хүний нууцхан шаналал болдог "шувуун цээж"-ний талаар дэлгэрэнгүй ярилцлаа. Одоо та ганцаараа санаа зовж, өөрийгөө голон, бүү ичээрэй. Энэ бол оношлох боломжтой, хяналтад байлгаж болдог, шаардлагатай бол үр дүнтэй эмчилж болдог эмгэг юм.
Хамгийн чухал зүйл бол өөрийнхөө биеийг анзаарч, өөрчлөлтийг мэдсэн даруйдаа зориг гарган мэргэжлийн эмчийн тусламжийг авах явдал юм. Эрүүл, өөртөө итгэлтэй маргаашийн төлөөх таны эхний алхамд энэхүү нийтлэл бага ч болов итгэл найдвар, зориг нэмсэн гэж найдаж байна.
Комментарии
Отправить комментарий