AD

Харааг тань чимээгүй булаагч: Чихрийн шижингийн нүдний хүндрэл (Ретинопати)-ийн А-Я бүх зүйл

 

Харааг тань чимээгүй булаагч: Чихрийн шижингийн нүдний хүндрэл (Ретинопати)-ийн А-Я бүх зүйл


Сайн байна уу! Та бүхэндээ эрүүл мэндийн гүнзгийрүүлсэн мэдээллийг хүргэх цаг боллоо.

Та "Чихрийн шижин" гэсэн онош сонсоод хоолны дэглэм, дасгал хөдөлгөөн, эмчилгээгээ хичээнгүйлэн баримталж байна уу? Энэхүү оношийг сонссон ихэнх хүн "Одоо юуг анхаарах ёстой вэ?", "Хүндрэл нь аюултай гэсэн..." гэсэн айдас, түгшүүртэй амьдарч эхэлдэг. Зүрх, бөөр, хөл гээд олон эрхтэнд хүндрэл учирч болох ч, тэдгээрээс хамгийн аймшигтай бөгөөд бидний өдөр тутмын амьдралд хамгийн их нөлөөлдөг хүндрэл бол "Нүд"-ний асуудал юм.

"Сүүлийн үед нүд маань бүрэлзээд байх юм... Энэ зүгээр л насны онцлог уу, эсвэл чихрийн шижингээс болж байна уу?"

Ийм эргэлзээ танд нэг биш удаа төрж байсан байх. Чихрийн шижинтэй 3 хүн тутмын 1 нь энэхүү хүндрэлээр өвчилдөг гэсэн дэлхий нийтийн статистик байдаг. Энэ нь маш түгээмэл боловч, эхний шатандаа бараг ямар ч шинж тэмдэггүй явагддаг тул анзааралгүй өнгөрөөх эрсдэлтэй, аймшигт өвчин юм.

Өнөөдөр бид "чимээгүй хараа булаагч" хэмээн нэрлэгддэг Чихрийн шижингийн ретинопати гэж яг юу болох, яагаад үүсдэг, ямар шинж тэмдгийг анхаарах ёстой, хэрхэн оношилж, эмчилдэг, мөн хамгийн чухал нь хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар бүгдийг дэлгэрэнгүй авч үзэх болно.

1. Чихрийн шижингийн ретинопати яагаад үүсдэг вэ? (Шалтгаан)


Нэрнээсээ л ойлгомжтой, энэ нь "Чихрийн шижин"-ээс болж нүдний "Торлог бүрхэвч"-д (Ретина) өвчин үүсэхийг хэлнэ. "Торлог бүрхэвч" гэдэг нь бидний нүдийг гэрэл зургийн аппараттай зүйрлэвэл, зургийн хальс эсвэл мэдрэгч (sensor) хэсэгт нь таарах маш чухал, эмзэг мэдрэлийн эд юм. Бидний харж буй бүх дүрслэл, өнгө ялгалт энэхүү торлог бүрхэвч дээр тусдаг.

Энэхүү үнэтэй эдэд маш нарийн "бичил судаснууд" битүү тархаж, хүчилтөрөгч болон тэжээлээр хангаж байдаг. Хамгийн гол асуудал нь "Цусан дахь сахарын хэмжээ өндөр байх" (Гипергликеми) юм.

Цусан дахь өндөр сахар нь судсыг хэрхэн гэмтээдэг вэ:

  1. Судасны хана гэмтэх: Цусан дахь сахарын хэмжээ байнга өндөр байх нь цусыг "зуурамтгай" болгож, улмаар торлог бүрхэвч дэх бичил судасны дотор ханын эсүүдийг гэмтээдэг.

  2. Судасны хэлбэр өөрчлөгдөх ба шүүрэл үүсэх: Гэмтсэн судасны хана суларч, бөмбөлөг мэт цүлхийж (бичил аневризм), судасны доторх шингэн (сийвэн, өөх тос) болон цус нь торлог бүрхэвч рүү нэвчиж эхэлдэг.

  3. Торлогийн хаван ба цус алдалт: Шингэн нэвчсэнээр торлог бүрхэвч "хавагнаж" (хаван) эхэлдэг. Ялангуяа харааны төв хэсэг болох "Шар толбо" хавагнавал (Чихрийн шижингийн шар толбоны хаван) хараа ноцтой муудах шалтгаан болдог. Мөн судас хагарвал торлогт цус алдалт үүснэ.

  4. Судасны бөглөрөл ба хүчилтөрөгчийн дутагдал: Судас гэмтэх үйл явц давтагдсаар эцэстээ судас бүрэн бөглөрдөг. Судас бөглөрснөөр торлогийн эдүүд хүчилтөрөгч, тэжээл авч чадахгүй "хүчилтөрөгчийн дутагдал"-д ордог.

  5. Шинэ судасжилт (Хамгийн аюултай үе): Бие махбод дутагдсан хүчилтөрөгчийг нөхөхийн тулд "VEGF" (Судасны эндотелийн өсөлтийн хүчин зүйл) хэмээх дохиолол явуулж, яаралтай шинэ судаснуудыг (шинэ судасжилт) үүсгэдэг. Гэвч эдгээр нь хэвийн бус, маш эмзэг, амархан хагардаг "нөхөөс" судаснууд юм.

  6. Аюултай тойрог: Энэхүү эмзэг шинэ судаснууд маш амархан хагарч, нүдний дотор (шилэнцир) ноцтой цус алдалт (Шилэнцрийн цус алдалт) үүсгэх, эсвэл сорвижилт үүсгэн торлог бүрхэвчийг татаж урах (Торлогийн хууралт) шалтгаан болдог. Энэ үед хараагүй болох аюул нүүрлэнэ.

Эцсийн дүнд, чихрийн шижингийн ретинопатийн үндсэн шалтгаан нь "хяналтгүй цусан дахь өндөр сахар" бөгөөд үүнээс үүдэлтэй бичил судасны гэмтэл, түүний дараах хоёрдогч асуудлууд (шүүрэл, бөглөрөл, шинэ судасжилт) нь харааг булаах гол "гэмт хэрэгтнүүд" юм.

2. "Шинж тэмдэггүй тул илүү аюултай!" (Шинж тэмдэг)


Чихрийн шижингийн ретинопатийг "чимээгүй хараа булаагч" гэж нэрлэдгийн гол шалтгаан нь эхэн үедээ бараг ямар ч шинж тэмдэг илэрдэггүй явдал юм.

Бидний торлог бүрхэвчид өвдөлт мэдрэх мэдрэлийн эс байдаггүй. Тиймээс судас гэмтэж, бага зэргийн цус алдалт үүсэж, торлог хавагнаж эхэлсэн ч бид үүнийг огт мэдэрдэггүй. Хараа бага зэрэг бүрэлзсэн ч "Ядарснаас болсон байх" гээд тоолгүй өнгөрөөх нь элбэг.

Гэвч өвчин үргэлжилсээр байдаг. Чихрийн шижингийн ретинопатийг ерөнхийд нь хоёр үе шатанд хуваадаг:

(1) Үржилтгүй Чихрийн Шижингийн Ретинопати (NPDR)

Энэ нь "шинэ судасжилт" үүсэхээс өмнөх үе шат. Торлогийн судас суларч, бичил цүлхэн үүсэх, бага зэргийн цус алдалт (цун харвалт) болон шүүдэс (хатуу шүүдэс) гарч эхэлсэн үе.

  • Шинж тэмдэг: Ихэвчлэн "ШИНЖ ТЭМДЭГГҮЙ" байна.

  • Шар толбоны хаван дагалдсан үед: Хэрэв гэмтсэн судсаас нэвчсэн шингэн нь харааны төв болох "шар толбо"-ыг хавагнуулж (Чихрийн шижингийн шар толбоны хаван) эхэлбэл шинж тэмдэг илэрнэ. Үүнд: юмсыг муруй харж эхлэх, юмыг тойруулан харах, харааны төвд хар цэг үүсэх, хараа мэдэгдэхүйц муудах зэрэг орно.

(2) Үржилтэт Чихрийн Шижингийн Ретинопати (PDR)

Торлогийн хүчилтөрөгчийн дутагдлаас болж "шинэ судасжилт" үүсэж эхэлсэн үе шат. Энэ нь өвчин маш ноцтой хүндэрснийг илтгэх бөгөөд хараагүй болох эрсдэл маш өндөр ЯАРАЛТАЙ арга хэмжээ авах шаардлагатай үе юм.

  • Шинж тэмдэг:

    • Нүдний өмнө юм хөвөх (Ялаа хөвөх): Эмзэг шинэ судаснууд хагарч, нүдний дотор (шилэнцир) цус тархахад (Шилэнцрийн цус алдалт), гэнэт нүдний өмнө хар цэгүүд, аалзны тор мэт зүйлс олноор хөвж харагдана.

    • Хараа огцом муудах: Шилэнцрийн цус алдалт их бол нүдний өмнүүр бэх тараасан мэт харанхуйлж, бараг юу ч харагдахгүй болдог.

    • Гэрэл гялбах: Торлог бүрхэвч цочирсноос гэрэл анивчих мэт харагдах.

    • Харааны талбар боогдох (Хөшиг татах): Шинэ судасжилт, сорвижилт нь торлогийг татаж хуулахад (Торлогийн хууралт), харааны аль нэг хэсэг хар хөшиг татсан мэт харагдахгүй болно.

Хамгийн аймшигтай нь, энэхүү "үржилтэт" үе шат руу шилжихээс өмнөхөн хүртэл өвчтөн өөрөө ямар ч шинж тэмдэг мэдрэхгүй байж болно. "Сайн харж байна" гэдэг нь "Миний нүд эрүүл байна" гэсэн үг биш гэдгийг заавал санаарай!

3. "Нүдний уг хүртэл нарийвчлан!" (Оношилгооны аргууд)


Шинж тэмдэг илрээгүй үед өвчнийг илрүүлэх шаардлагатай тул чихрийн шижинтэй өвчтөний хувьд "Нүдний эмчийн ээлжит үзлэг" нь сонголт биш, харин ЗААВАЛ хийх ёстой зүйл юм.

Дэлхийн Нүдний болон Чихрийн Шижингийн Холбооноос 2-р хэлбэрийн чихрийн шижинтэй өвчтөнийг оношлогдсон даруйд нь нүдний үзлэгт орохыг зөвлөдөг. Учир нь оношлогдохоос өмнө ч цусан дахь сахар өндөр байсан хугацаа байж болзошгүй. 1-р хэлбэрийн чихрийн шижинтэй бол оношлогдсоноос хойш 5 жилийн дотор эхний үзлэгт хамрагдсан байх ёстой.

Үүнээс хойш онцгой зовиургүй байсан ч дор хаяж ЖИЛД НЭГ УДАА нүдний эмнэлэгт очиж дараах үзлэгүүдийг хийлгэх шаардлагатай.

  1. Хараа болон Нүдний даралт шалгах: Нүдний ерөнхий байдлыг үнэлнэ.

  2. Нүдний ёроолын үзлэг (Хамгийн чухал!): Эмч тусгай линзээр (Офтальмоскоп) дамжуулан нүдний уг буюу торлог бүрхэвч, харааны мэдрэл, судасны байдлыг шууд харж үнэлдэг. Цус алдалт, шүүдэс, хаван, шинэ судасжилт байгаа эсэхийг тодорхойлох гол үзлэг юм.

  3. Хүүхэн харааг өргөсгөх (Сандаал хийх): Нүдний ёроолыг сайтар харахын тулд хүүхэн харааг томруулдаг дусаалга (Сандаал) хийдэг. Энэ дусаалгыг хийсний дараа хэдэн цагийн турш гэрэлд гялбаж, ойрын хараа муудах тул, үзлэгтэй өдөр жолоо барихаас зайлсхийж, нарны шил авч явах нь зүйтэй.

  4. Нүдний ёроолын гэрэл зураг: Нүдний торлог бүрхэвчийн зургийг өндөр нарийвчлалтай камераар авч, хадгалдаг. Өвчний явцыг харьцуулан дүгнэхэд чухал ач холбогдолтой.

  5. Оптик когерент томографи (OCT): "Нүдний CT, MRI" гэж нэрлэж болно. Торлог бүрхэвчийн хөндлөн огтлолыг маш нарийн харуулдаг. Ялангуяа "Шар толбоны хаван" байгаа эсэх, торлог хэр зузаан хавагнасныг хэмжиж, эмчилгээний тактикийг тодорхойлоход чухал үүрэгтэй.

  6. Флюоресцент ангиографи (FAG): Гарын судсаар тусгай будагч бодис (флюоресцеин) шахаж, тэрхүү бодис нь нүдний судсаар гүйх явцыг камераар цуврал зураг авч үнэлдэг. Судас хаана бөглөрсөн, хаанаас шүүрэл гарч байгаа, шинэ судасжилт хаана үүссэнийг "судасны зураглал" мэт тодорхой харуулдаг.

4. Хараагаа хамгаалах эцсийн арга хэмжээ! (Эмчилгээний аргууд)


Чихрийн шижингийн ретинопатийн эмчилгээний зорилго нь муудсан харааг бүрэн эргүүлж сайжруулахаас илүүтэй, цаашид муудахаас сэргийлж, одоогийн байдлыг хадгалах, хараагүй болохоос урьдчилан сэргийлэхэд оршино.

Мэдээж хамгийн суурь, хамгийн хүчтэй эмчилгээ бол цусан дахь сахар, цусны даралт, өөх тосны хэмжээг хатуу хянах явдал юм. Гликозилжсон гемоглобиныг (HbA1c) 7.0%-иас доош (хувь хүний зорилтот түвшин өөр байж болно), цусны даралтыг 130/80 мм.м.у.б-аас доош байлгах нь ретинопатийн явцыг удаашруулах гол түлхүүр юм.

Гэвч өвчин тодорхой үе шатыг давсан бол нүдний эмчилгээг заавал хавсран хийх шаардлагатай.

(1) Эмийн эмчилгээ: Нүдэн доторх тариа (Anti-VEGF)

Сүүлийн үед шар толбоны хаван болон үржилтэт ретинопатийн эмчилгээнд хамгийн өргөн хэрэглэгдэж буй арга.

Дээр дурдсанчлан, торлогийг гэмтээгч гол хүчин зүйл бол "VEGF" буюу шинэ судасжилт, шүүрэл үүсгэх дохиолол юм.

"Anti-VEGF тариа" нь яг энэ VEGF-ийн үйл ажиллагааг дарангуйлдаг эсрэг биетийг нүдний дотор (шилэнцир) шууд тарих эмчилгээ юм.

  • Үр дүн: Торлогийн хаванг (шар толбоны хаван) маш хурдан бөгөөд үр дүнтэй буулгаж, шинэ судасжилт үүсэхийг зогсоодог. Зарим тохиолдолд хараа сайжрах үр дүн ч ажиглагддаг.

  • Үйл явц: "Нүдэнд тариа хийлгэнэ" гэхээс олон хүн айдаг ч, тусгай мэдээ алдуулах дусаалга хийдэг тул өвдөлт бараг мэдрэгддэггүй. Маш нарийн зүүгээр нүдний цагаан хэсгээр дамжуулан эмийг тарьдаг бөгөөд 1-2 минут л үргэлжилнэ.

  • Давтамж: Энэ эм нь нэг удаагийнх биш бөгөөд ихэвчлэн 1-3 сарын зайтай хэд хэдэн удаа давтан тарих шаардлагатай болдог.

(2) Мэс ажилбар ба Лазер эмчилгээ

1. Лазер фотокоагуляци

Лазерын туяа ашиглан торлог бүрхэвчийн тодорхой хэсгийг "түлж" бэхжүүлдэг эмчилгээ.

  • Пан-ретиналь фотокоагуляци (PRP): "Үржилтэт" үе шатанд шинэ судасжилт үүсэхийг зогсоох зорилгоор хийдэг. Хүчилтөрөгчийн дутагдалд орсон торлогийн захын хэсгүүдийг лазераар өргөн хүрээнд түлдэг. "Төвийн харааг аврахын тулд захын хэсгийг золиослох" гэсэн ойлголт юм. Ингэснээр торлогийн хүчилтөрөгчийн нийт хэрэгцээг бууруулж, VEGF дохиолол ялгарахыг зогсоодог.

  • Сул тал: Эмчилгээний үед өвдөлт мэдрэгдэж болно, мөн эмчилгээний дараа шөнийн хараа болон захын харааны талбар бага зэрэг муудах эрсдэлтэй.

2. Шилэнцэр авах мэс засал (Витрэктоми)

Хамгийн хүндэрсэн үе шатанд хийгддэг "мэс засал" юм.

  • Зорилго:

    • Ноцтой "шилэнцрийн цус алдалт" болсон ч цус нь удаан хугацаанд шимэгдэхгүй байх үед.

    • Сорвижилт нь торлогийг татаж хуулсан (Торлогийн хууралт) үед.

    • Тариа болон лазерт үр дүн өгөхгүй байгаа хүнд хэлбэрийн шар толбоны хавангийн үед.

  • Үйл явц: Нүдэнд маш жижиг (0.5мм орчим) 3-4 цооног гаргаж, мэс заслын багаж оруулдаг. Цусаар булингартсан шилэнцэрийг соруулж авах, торлогийг татсан сорвижилтыг арилгах, хууларсан торлогийг буцаан наах зэрэг ажилбаруудыг хийдэг.

Эдгээр бүх эмчилгээ нь өвчний явцыг "зогсоох эсвэл удаашруулах" зорилготой. Тиймээс эмчилгээ хийлгэлээ гээд тайвширч, нүдний эмчийн хяналтаас гарч ХЭРХЭВЧ БОЛОХГҮЙ.

5. Хамгийн шилдэг эмчилгээ бол УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭЛТ!


Чихрийн шижингийн ретинопати нэгэнт үүсвэл бүрэн эдгэрэхэд хэцүү, гэмтсэн мэдрэлийн эсүүд эргэж сэргэдэггүй. Тиймээс "УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭХ" болон "ЭРТ ИЛРҮҮЛЭХ" нь таны харааг хамгаалах цорын ганц зам юм.

Хараагаа хамгаалах 4 гол дүрэм:

  1. Цусан дахь сахарын хатуу хяналт (Суурь): Бүх асуудлын эхлэл нь "цусан дахь өндөр сахар". Дотоод шүүрлийн эмчтэйгээ зөвлөлдөж, өөрийн HbA1c-ийн зорилтот түвшинг (ихэвчлэн 6.5-7.0%-иас доош) тогтоож, үүнд хүрэхийн тулд хоолны дэглэм, дасгал хөдөлгөөн, эмийн эмчилгээг тууштай хэрэгжүүлэх.

  2. Цусны даралт ба Өөх тосны хяналт: Цусны даралт ихсэх болон өөх тос ихсэх нь чихрийн шижинтэй "ах дүү" мэт дагалдаж, судсыг давхар гэмтээдэг. Өндөр даралт нь торлогийн судаснуудад илүү их ачаалал өгч, цус алдалт, шүүрлийг нэмэгдүүлдэг.

  3. "ШИНЖ ТЭМДЭГГҮЙ БАЙСАН Ч" Нүдний ээлжит үзлэг: Хэчнээн онцолсон ч багадахгүй. Та чихрийн шижинтэй гэж оношлогдсон бол, яг одоо сайн харж байгаа гэж өөртөө итгэлтэй байсан ч ЗААВАЛ нүдний эмнэлэгт очиж торлог бүрхэвчээ шалгуулаарай.

    • 2-р хэлбэрийн чихрийн шижин: Оношлогдсон даруйд, үүнээс хойш жилд 1 удаа.

    • 1-р хэлбэрийн чихрийн шижин: Оношлогдсоноос хойш 5 жилийн дотор, үүнээс хойш жилд 1 удаа.

    • Хэрэв ретинопати эхэлсэн бол: 3-6 сар тутамд, эсвэл эмчийн заасан хугацаанд.

  4. Тамхинаас гарах ба Эрүүл амьдралын хэв маяг: Тамхи татах нь судсыг агшааж, цусыг зуурамтгай болгож ретинопатийг огцом хурдасгадаг ХАМГИЙН ТОМ ДАЙСАН юм. Чихрийн шижинтэй өвчтөний хувьд тамхинаас гарах нь сонголт биш, харин ШААРДЛАГА.

🇲🇳 Дүгнэлт: Тогтмол хяналт л таны харааг аварна


Чихрийн шижингийн ретинопати бол чихрийн шижингийн хүндрэлүүд дундаас амьдралын чанарыг хамгийн ихээр бууруулдаг аюултай өвчин. Гэхдээ эсрэгээр нь бодвол, бид "мэдэж, бэлтгэвэл" хангалттай урьдчилан сэргийлж, хянаж чадах өвчин юм.

"Би сайн харж байгаа болохоор зүгээр" гэсэн бодлогогүй байдал таны нүдийг аюулд оруулж мэднэ.

Өнөөдрөөс эхлэн чихрийн шижингийн дэвтэртээ "Жилд нэг удаа Нүдний эмчийн үзлэг" гэдгийг хамгийн чухал төлөвлөгөө болгон тэмдэглэж үлдээгээрэй. Таны үнэт харааг хамгаалах хамгийн бат бөх хамгаалалт бол "ЧАНД ХЯНАЛТ" болон "ТОГТМОЛ ҮЗЛЭГ" гэдгийCийг бүү мартаарай!

Комментарии

Отправить комментарий