Төвийн венийн катетертай холбоотой сувилгаа ба хүндрэлүүд
иеийн ‘шингэний түвшинг’ илтгэх дохио: Төвийн венийн даралтын (CVP) хэмжилтийн тухай бүх зүйл
Эрчимт эмчилгээний тасгийг харуулсан кино, драма дээр өвчтөний орны хажууд олон нарийн төвөгтэй утас, дэлгэцээр дүүрэн байх дүр зургийг та амархан харж болно. Тоо томшгүй олон тоо, график нь өвчтөний биеийн байдлыг бодит цаг хугацаанд харуулах нь ар гэрийнхний сэтгэлийг улам бүр түгшээдэг. Тэдгээрийн дотроос ‘CVP’ гэсэн товчлолтой хамт харагдах тоон үзүүлэлт яг юу гэсэн үг вэ?
Эмнэлгийн ажилтнууд “CVP хэтэрхий бага байна, шингэн нэмж хийгээрэй!” эсвэл “CVP өндөр байгаа тул шээс хөөх эм хэрэглэх талаар бодолцох хэрэгтэй” гэж ярих үед энэ тоо нь өвчтөний амь настай шууд холбоотой чухал мэдээлэл болохыг таамаглаж болно.
Өнөөдөр бид эрчимт эмчилгээний гол үзүүлэлтүүдийн нэг бөгөөд бидний биеийн шингэний байдлыг илтгэдэг чухал барометр болох Төвийн венийн даралт (Central Venous Pressure, CVP)-ын хэмжилтийн талаар А-Я хүртэл дэлгэрэнгүй танилцуулах болно. Нарийн төвөгтэй харагдах дэлгэцэн дэх тооны утгыг ойлгох нь таны гэр бүлийн гишүүний биеийн байдлыг ойлгож, эмнэлгийн ажилтнуудтай харилцахад тань том тус болно.
Биеийн ‘усны нөөцийн сав’-ны даралтыг хэмжих шалтгаан (CVP хэмжилтийн зорилго)
CVP буюу Төвийн венийн даралт нь бидний биеийн хамгийн том вен болох дээд ба доод хөндийн вен зүрхний баруун тосгуурт орохын өмнөх даралтыг хэмжсэн утга юм. Энэ нь зүрхэнд эргэн ирж буй цус хамгийн түрүүнд цугларах газрын даралт гэсэн үг.
Илүү сайн ойлгохын тулд бидний биеийг нэгэн нарийн насосны систем гэж төсөөлөөд үзье.
Зүрх бол бүх биеэр цусыг шахаж гаргадаг "үндсэн насос" юм.
Баруун тосгуур нь насос руу орохын өмнө цус түр хугацаанд цуглардаг "усны нөөцийн сав" эсвэл "цуглуулах цэг"-тэй адил юм.
CVP бол яг энэ "усны нөөцийн сав" доторх даралтыг хэмжиж байгаатай ижил юм. Усны нөөцийн савны даралтыг хараад, насос руу орж буй усны хэмжээ тохиромжтой эсэх, эсвэл ус хэт ихдэж халих, эсвэл дутагдаж насос хоосон эргэх эрсдэлтэй эсэхийг мэдэж болно.
CVP-ийн хэмжилтээр эмнэлгийн ажилтнууд дараах маш чухал мэдээллийг олж авдаг:
Биеийн шингэний байдлыг үнэлэх (Хамгийн чухал зорилго): CVP нь бидний биед цус (шингэн) дутагдалтай эсвэл илүүдэлтэй байгааг тодорхойлох хамгийн суурь үзүүлэлт юм.
CVP бага байвал: Шингэн алдалт, цус алдалт зэргээс болж бие дэх цусны хэмжээ дутагдалтай байгаагийн дохио.
CVP өндөр байвал: Шингэн хэт их сэлбэсэн, зүрхний дутагдал зэргээс болж цусны хэмжээ хэт их байгаагийн дохио.
Баруун ховдлын үйл ажиллагааг үнэлэх: CVP нь зүрхний насосны баруун хэсэг буюу баруун ховдол цусыг хэр сайн хүлээн авч уушги руу шахаж байгааг шууд бусаар харуулдаг. Баруун ховдлын үйл ажиллагаа муудвал цусаа сайн шахаж чадахгүй тул CVP-ийн түвшин өсдөг.
Шингэн сэлбэх эмчилгээний хөтөч: CVP-ийн түвшинг бодит цаг хугацаанд хянаснаар өвчтөнд шаардлагатай шингэний хэмжээ, хурдыг нарийн тохируулах боломжтой. Энэ нь шокийн байдалтай эсвэл том мэс заслын дараах өвчтөнийг хянахад маш чухал.
Үл үзэгдэх даралтыг тоон үзүүлэлт болгох үйл явц (CVP хэмжих арга)
CVP-ийг ердийн цусны даралтын аппаратаар хэмжих боломжгүй. Зүрхний ойролцоох төвийн венд "Төвийн венийн катетер (Central Venous Catheter, CVC)" хэмээх тусгай гуурсыг тавьснаар хэмжих боломжтой болдог. Энэхүү гуурсыг ихэвчлэн хүзүүний гүрээний вен, эгэмний доорх вен, эсвэл ховор тохиолдолд хөлийн гуяны венээр дамжуулан тавьдаг.
Гуурс тавигдсаны дараа CVP-ийг хоёр аргаар хэмжиж болно.
1. Даралт хувиргагч (Transducer) ашиглан цахим аргаар хэмжих
Орчин үеийн эрчимт эмчилгээний тасагт хамгийн түгээмэл хэрэглэдэг арга бөгөөд даралтыг цахим дохио болгон хувиргаж, дэлгэцэн дээр бодит цагийн график, тоон үзүүлэлтээр харуулдаг нарийн арга юм.
1-р алхам: Өвчтөний байрлалыг тохируулах Өвчтөнийг орон дээр тухтай, дээш харуулан хэвтүүлнэ. Орны толгойн өнцгийг 0-45 градусын хооронд барих бөгөөд хэмжилт хийх бүрд ижил өнцгийг баримтлах нь чухал.
2-р алхам: Стандарт цэгийг олох (Phlebostatic Axis) Нарийн хэмжилт хийхийн тулд бидний биеийн "тэг түвшин"-тэй адил албан ёсны стандарт цэгийг тодорхойлох хэрэгтэй. Энэ цэг бол "Флебостатик тэнхлэг (Phlebostatic Axis)" бөгөөд дөрөвдүгээр хавирганы завсрын орон зай ба суганы дунд шугамын огтлолцол юм. Энэ хэсэг нь баруун тосгуурын байрлалтай хамгийн ойр байдаг.
3-р алхам: Тэгшлэх (Zeroing) Хэмжилтийн өмнө даралт хувиргагчийг агаарын даралтыг "0" гэж таниулахаар тохируулах үйл явц юм. Хувиргагчийн хавхлагыг нээж агаарт ил гаргасны дараа дэлгэцийн "Zero" товчийг дарна. Энэ процессоор дамжуулан техникийн алдааг арилгадаг.
4-р алхам: Үзүүлэлтийг унших Тэгшилж тохируулсны дараа хувиргагчийг өвчтөний төвийн венийн катетерт холбоход дэлгэцэн дээр CVP-ийн долгион хэлбэр ба тоон утга гарч ирнэ. Өвчтөнийг амьсгалаа гаргаж дуусах үеийн (амьсгал гаргалтын төгсгөл) тогтвортой утгыг CVP-ийн утгаар авч үздэг.
2. Усан манометр (Water Manometer) ашиглан гараар хэмжих
Цахим төхөөрөмж байхгүй эсвэл үе үе хэмжих шаардлагатай үед хэрэглэдэг сонгодог арга.
Өвчтөний байрлал болон стандарт цэгийг (флебостатик тэнхлэг) тохируулах нь цахим аргатай ижил.
Төвийн венийн катетерт хуваарьтай урт гуурс (усан манометр) холбож, шингэнээр дүүргэсний дараа өвчтөн тал руу хавхлагыг нээнэ.
Шингэний багана өвчтөний амьсгалын дагуу дээш доош хөдөлж байгаад нэг цэгт зогсох бөгөөд энэ үеийн хуваарийг cmH₂O нэгжээр уншина.
CVP тоон үзүүлэлтийн утга: Бие махбодын илгээх дохиог тайлах нь
CVP-ийн хэвийн хэмжээ нь хэмжилтийн нэгжээс хамаарч өөр байдаг ч ихэвчлэн 2-6 mmHg эсвэл 3-8 cmH₂O байдаг. Энэ хязгаарыг үндэслэн CVP-ийн утга өндөр эсвэл бага байх үед бидний бие ямар байдалтай байгааг таамаглаж болно.
🩺 CVP хэвийн хэмжээнээс өндөр байх үед (Жишээ нь: 10 mmHg-ээс дээш)
Усны нөөцийн саванд ус хэт ихэдсэн эсвэл ус шахан гаргах насосны хүч суларсан байдлыг илтгэнэ.
Шалтгаан:
Шингэний илүүдэл (Hypervolemia): Шингэн сэлбэлт эсвэл цус сэлбэлт хэт их хийгдсэн тохиолдолд.
Баруун талын зүрхний дутагдал: Зүрхний насосны үйл ажиллагаа муудаж, цусаа сайн шахаж чадахгүй байгаа тохиолдолд.
Уушгины гипертензи буюу уушгины эмболи: Уушги руу очих судасны даралт ихсэж, баруун ховдол цусаа шахахад хүндрэлтэй болсон тохиолдолд.
Аппаратны амьсгал: Амьсгалын аппаратын эерэг даралт нь цээжний хөндийн даралтыг ихэсгэж, зүрхэнд эргэн ирэх цусны урсгалыг саатуулдаг.
Зүрхний тампонад: Зүрхийг хүрээлсэн уутанд ус эсвэл цус хуралдаж, зүрхийг шахах үед.
Эмнэлгийн ажилтнуудын арга хэмжээ: Шалтгаанаас нь хамаарч шээс хөөх эм хэрэглэн шингэнийг шээсээр гадагшлуулах эсвэл шингэн сэлбэлтийн хурдыг бууруулна. Зүрхний үйл ажиллагаанд асуудал байвал зүрхний агшилтыг дэмжих эм хэрэглэж болно.
🩺 CVP хэвийн хэмжээнээс бага байх үед (Жишээ нь: 2 mmHg-ээс доош)
Усны нөөцийн саванд ус дутагдаж, насос хэвийн ажиллахад хүндрэлтэй болсон байдлыг илтгэнэ.
Шалтгаан:
Шингэний дутагдал (Hypovolemia): Цус алдалт, хүнд хэлбэрийн шингэн алдалт, бөөлжилт, суулгалт зэргээс болж биеийн цусны хэмжээ үнэмлэхүйгээр дутагдсан тохиолдолд.
Судасны ерөнхий тэлэлт: Үжил (сепсис) эсвэл анафилаксийн шокийн улмаас судас хэт ихээр тэлж, цусны хэмжээ хэвээрээ боловч судасны багтаамж нэмэгдсэнээр харьцангуй даралт буурсан тохиолдолд.
Эмнэлгийн ажилтнуудын арга хэмжээ: Яаралтай шингэн эсвэл цус сэлбэж, биеийн эзлэхүүнийг нөхнө. Судасны тэлэлт нь шалтгаан бол судас агшаах эм хэрэглэж болно.
Чухал зүйл бол зөвхөн CVP-ийн нэг утгаар бүхнийг дүгнэдэггүй. Эмнэлгийн ажилтнууд цусны даралт, зүрхний цохилт, шээсний гарц, өвчтөний ухаан санааны байдал зэрэг бусад амин үзүүлэлт болон эмнэлзүйн шинж тэмдгүүдийг нэгтгэн дүгнэж, CVP-ийн утгын "чиг хандлага (Trend)"-ыг ажиглан эмчилгээний чиглэлийг тодорхойлдог.
Төвийн венийн катетертай холбоотой сувилгаа ба хүндрэлүүд
CVP-ийн хэмжилт өөрөө аюултай биш боловч, хэмжилт хийхийн тулд тавьдаг Төвийн венийн катетер (CVC) нь хэд хэдэн хүндрэлийн эрсдэлийг дагуулдаг. Тиймээс маш нарийн арчилгаа, сувилгаа чухал.
Халдвар: Катетер тавьсан хэсгээр нян нэвтэрч, хэсэг газрын үрэвсэл эсвэл системийн халдвар (үжил) үүсгэж болзошгүй. Тиймээс өдөр бүр катетер тавьсан хэсгийг ариутгаж, боолтыг цэвэр байлгах нь юу юунаас илүү чухал.
Цусны бүлэн (Тромбоз): Катетерын эргэн тойронд цус бүлэгнэж, энэ нь гуурсыг бөглөх эсвэл цусны урсгалыг саатуулах аюултай.
Пневмоторакс (Уушги цоорох): Ихэвчлэн эгэмний доорх венээр гуурс тавих үед зүү уушгийг хатгаж, пневмоторакс үүсэх эрсдэлтэй.
Хэм алдагдал: Катетерын үзүүр зүрхийг цочроож, хэм алдагдал үүсгэж болзошгүй.
Эдгээр эрсдэлээс шалтгаалан төвийн венийн катетерыг туршлагатай эмнэлгийн мэргэжилтэн маш болгоомжтой тавьдаг бөгөөд тавьсны дараа халдвараас сэргийлэх нарийн сувилгаа хийгддэг.
CVP-ийн хэмжилт нь эрчимт эмчилгээнд байгаа өвчтөний нарийн төвөгтэй байдлыг ойлгож, амь насыг аврах эмчилгээний чиг баримжааг тодорхойлох чухал луужин юм. Дэлгэцэн дээр анивчих тоонд хэт их түгшилгүйгээр, биеийн шингэний тэнцвэрийг тохируулах гэсэн эмнэлгийн ажилтнуудын хичээл зүтгэлд итгэж, сонирхсон зүйлээ үргэлж асууж, хамтран харилцах нь хамгийн зөв хандлага байх болно.
Комментарии
Отправить комментарий